کودتاهای تاریخ ترکیه/ عکس اعدام نخست وزیر در نخستین کودتای تاریخ ترکیه

در بامداد 27 می 1960 ژنرال "جمال گورسل" و شماری از افسران میان رتبه ارتش پس از انجام یک کودتای نظامی علیه دولت وی حدود 600 نفر از وزیران و مقامات دولتی را بازداشت و محاکمه کردند.

صبحانه پرس- دو عکس از "عدنان مندرس" اولین نخست وزیر ترکیه مدرن که در سال 1950 با رای مردم به قدرت رسید اما پس از یک کودتای نظامی دستگیر و اعدام شد.

عدنان پس از محاکمه محکوم به اعدام شد و در 17 سپتامبر 1961 به دار آویخته شد. این اولین کودتای نظامی در تاریخ ترکیه مدرن به شمار می رود.

اعدام نخست وزیر در نخستین کودتای تاریخ ترکیه/عکس

ترکیه دو شب پیش به علت کودتای نظامی عده‌ای از نظامیان سطوح میانی ارتش ترکیه، شاهد درگیری و جوی متشنج در کشور بود اما این نخستین باری نیست که ترکیه این دخالت های نظامی را تجربه می نماید و بارها و بارها در طول تاریخ جمهوریت، شاهد کودتای ارتش شده است؛ در ادامه به برخی از مهم ترین کودتاها که موفق به سرنگونی دولت وقت و تغییراتی در سیاست و قانون اساسی شده اند، اشاره می نماییم.

کودتای 1960

در۲۷ماه مه سال ۱۹۶۰ نیروهای مسلح ترکیه ، دولت منتخب این کشور را برکنار کرده و کودتا کردند. کودتا به وسیله افسران عمدتاً میان رتبه انجام شد؛ آن هم پس از آنکه تنش بین حزب حاکم دموکرات و حزب جمهوری خلق که درجبهه مخالف قرار داشت، بالاگرفت.

رهبر کودتا، ژنرال جمال گورسلبود به دنبال این کودتای نظامی درکشور، به همراه بیش از۶۰۰ نفراز وزیران ومقامات دولتی محاکمه شدند.

در پایان محاکمه‌ها، با وجود درخواست فرجام رهبرانی همچون جان افکندی، رئیس جمهور وقت آمریکا، ملکه الیزابت دوم بریتانیا وشارل دوگل، رئیس جمهور آن زمان فرانسه، ۱۵نفر از متهمان به جرم جنایت علیه قانون اساسی با مجازات مرگ روبرو شدند.

در ۱۵سپتامبر۱۹۶، فاتن رشدی زورلو، وزیرخارجه وقت وحسن پلآتکان، وزیر دارایی وقت درجزیره ایمرالی که درجنوب این منطقه قراردارد، به دار آویخته شدند.

عدنان مندرس، نخست وزیر ترکیه نیز که برنده سه انتخابات شده بود و به مدت۱۰ سال رهبری دولت را به عهده داشت، باقر صخواب اقدام یک خودکشی ناموفق داشت و دو روزبعد به دارآویخته شد.

محمودجلال بایار، رئیس جمهور ترکیه نیز به دلیل سالخوردگی از اعدام جان به دربرد. او در آن هنگام ۷۸سال داشت.

ازنظربسیاری ازترک‌ها، این کودتا مفید بود. بعد از ۱۸ماه انتخابات دیگری برگزار شد و قانون اساسی جدیدی به تصویب رسید، قانونی که به گفته بسیاری ازترک‌های لیبرال، بهترین قانون اساسی بود که این کشور تا آن زمان داشت، پس از ۵ سال حکومت به غیرنظامیان بازگشت.

کودتای 1971

در 12 مارس 1971 رئیس ستاد مشتر ک ارتش، ممدوح تاغماچ، فرمانده نیروی زمینی ارتش، فاروک گورلر، فرمانده نیروی دریای ارتش، جلال ایجیه اوغلو و فرمانده نیروی هوایی ارتش، محسن باتو، با کودتای نظامی علیه دولت، خواستار استعفای رئیس جمهور، جودت سونای، شدند.

این کودتا چهارمین کودتای ترکیه و دومین کودتای موفق در تاریخ ترکیه بود.

کودتای 1980

12 سپتامبر 1980، ارتش ترکیه علیه دولت وقت کودتای نظامی کرده و سومین کودتای موفق در تاریخ ترکیه را رقم زدند.

با این کودتا سلیمان دمیرل، نخست وزیر وقت ترکیه، مجبور به استعفا شد و پارلمان ترکیه لغو گردید؛ قانون اساسی ترکیه که بعد از کودتای 1970دوباره نویسی شده بود تغییر کرده و تبدیل به قانون اساسی مبتنی بر کودتا شد و دوره نظامی دوباره آغاز شد، تمام احزاب منحل شدند و سران احزاب ابتدا توسط ارتش دستگیر شده و سپس محاکمه شدند.

کودتای 1997

در تاریخ 28 فوریه 1997، کودتای علیه نجم الدین اربکان، نخست وزیر وقت و تانسو چیلر وزیر امور خارجه وی، بعد از جلسه فوق العاده سازمان امنیت ملی، اعلام گردید.

این دوران سبب تغییراتی در نحوه اداره و تصمیمات سیاسی کشور گردید.

این کودتا بیش تر علیه قشر محافظه کار ترکیه اعمال گردید و بعد از این کودتا دانشجویان و کارمندان محجبه اخراج و مجبور به کشف حجاب شدند.

اولین محاکمه عاملان این کودتا با عنوان پرونده ارگنه کون آغاز گردید.