پشت پرده کودتای ترکیه کیست؟

صبحانه پرس-سرویس بین الملل-این ارزش یادآوری را دارد که بگوییم رقابت سنتی در جامعه ترکیه، میان سکولاریست ها (شامل سکولاریست هایی که در ارتش این کشور هستند) که نظر به بنیانگذار ترکیه مدرن، کمال آتاتورک دارند و اسلامگرایان در جریان است، اسلامگرایانی که تنها به اعضای حزب عدالت و توسعه اردوغان هم محدود نمی شوند. این رقابت سنتی تاکنون موجب رخ داد کودتاها و یا تلاش هایی متعددی برای کودتا در تاریخ ترکیه شده است.

نیروهای نظامی ترکیه مدت هاست خود را به عنوان حافظان ترکیه مدرن فرض می کنند و جنبشی که گولن به راه انداخته نیز شکافی تاریک میان دو سوی این منازعه را پر می کند.

گولن، مبلغ مذهبی ای که در کنجی دنج در پنسیلوانیای آمریکا در تبعید به سر می برد، رهبری جنبشی را بر عهده دارد که در ترکیه به آن «حزمت» به معنای خدمت گفته می شود، جنبشی در هم و بر هم که گاهی فرقه گرایانه ظاهر می شود و گاهی در قالب تجارت ها، مدارس و انتشاراتی در سراسر جهان، حال آنکه در حین این فرآیند هم ثروت و نفوذی فراوان به هم زده است.

بنا بر برخی آمارها، تخمین زده می شود حدود ۱۰ درصد از جمعیت ترکیه از جنبش گولن حمایت می کنند.

در سالهای اخیر، نقطه تمرکز تنش میان گولنیست ها، اردوغان و حزب عدالت و توسعه در اتهامات ضد فسادی بوده است که در سال ۲۰۱۳، گولنیست ها در پلیس و نیروهای قضایی، متوجه حامیان اصلی اردوغان، از جمله بلال، پسر او کرده اند.

به گزارش ساعت ۲۴، این اتهامات عمدتاً در پاسخ به تلاش اروغان بر ضد مدارس گولنیست در راستای محدودسازی رشد جنبش بوده است، تلاشی که حتی به آنجا کشید که اروغان خواستار بازگشت گولن از آمریکا هم شد.

اقدامات اردوغان به پاکسازی گولنیست های معروف رسید. از جمله در مناصبی در ارتش و نیروهای پلیس و نیز برخی افراد در رسانه ها که متهم بودند ارتباطاتی با گولنیست ها داشتند.

پس از آنکه تلاش برای کودتا در روز جمعه در ترکیه علنی شد، یکی از وکلای دولت ترکیه، رابرت آمستردام گفت «نشانه هایی از مداخله مستقیم» گولنیست ها در دست دارد و اینکه او و موسسه حقوقی اش بارها تلاش کرده اند «دولت آمریکا را در مورد تهدیدهای موجود آگاه کنند.» آمستردام این را هم افزود که سرویس های اطلاعاتی ترکیه اطلاعاتی در دست دارند که نشان می دهد گولن با برخی رهبران نظامی در ترکیه ارتباطات نزدیکی بر ضد دولت منتخب ترکیه داشته اند.

بازوی جنبش خدمت در ترکیه به سرعت هر گونه دست داشتن در کودتا را رد کرد و مدعیاتی از این دست را «به شدت غیر مسئولانه» دانست و افزود این جنبش از اقدامات نظامی حمایت نمی کند. آنها در بیانیه ای نوشتند:«رخدادها به سرعت به پیش می روند و برای ما غیر مسئولانه است که به آنها چشم بیندوزیم. ما نگران امنیت و سلامت شهروندان ترکیه ای و کسانی هستیم که اکنون در ترکیه هستند. فتح الله گولن و جنبش او برای مدت ۴۰ سال است که تعهد خود را به صلح و دموکراسی نشان داده اند و از آن حمایت کرده اند. ما دائماً مداخلات نظامی در سیاست داخلی را محکوم کرده ایم و این ها ارزش های محوری شرکت کنندگان در جنبش خدمت هستند. ما هرگونه مداخله نظامی در سیاست داخلی ترکیه را محکوم می کنیم.»

به گزارش ساعت ۲۴، اما واقعیت چیست؟ منتقدان به ویدئویی اشاره می کنند که در سال ۱۹۹۹ منتشر شده بود و در آن گولن از مریدانش می خواست سعی کنند به نهادهای جریان اصلی ترکیه نفوذ کنند. او گفته بود:«شما باید سعی کنید وارد شریان های نظام شوید، بدون آنکه کسی متوجه حضور شما شود و تا جایی ادامه دهید که به تمام مراکز قدرت دسترسی پیدا کنید...شما باید تا آن زمان صبر کنید که تمام قدرت دولتی را در اختیار گرفته باشید، تا زمانی که تمام قدرت نهادهای اصلی قانونی ترکیه را در سمت خودتان داشته باشید.» گولن البته بعدها مدعی شد که صدای او را در این ویدئو تغییر داده اند.

منبع: گاردین