ریزگردها تا کی بلای جان شهروندان ما هستند؟! نتوانستیم به موقع عمل کنیم

صبحانه پرس- این روزها برخی از شهرهای ایران به جای اکسیژن گرد و خاک را به ریه های خود مهمان کرده اند شهرها خاکستری شده اند و هیچ نشانی از تازگی و زیبایی دیده نمی شود. پدیده ریزگردها که چند سالی است مهمان کشور ما شده و البته این امر در برخی استان ها مهمان همیشگی شده است از این رو پای بسیاری را هم به تخت های بیمارستان ها کشاند.

اگرچه آمار دقیقی از میزان تلفات ناشی از ریزگردها در دسترس نیست اما با یک حساب تخمینی می توان پی برد که این عدد چندان نازل هم نیست.

پدر علم کویر شناسی ایران در این باره معتقد است: تمامی ریزگردها از خارج از ایران نیست و قسمتی از این ریزگردها در حدود 5 سال است که در کشور ما ایجاد می شود و حاصل خشک شدن تالاب ها و از بین رفتن آب ها در ایران است.

پرویز کردوانی در گفت و گو یی گفت: اندازه ریزگردها کمتر از دو هزارم میلیمتر قطر دارند و دیده نمی شوند به همین دلیل می تواند هزاران متر بالا برود. یکی از علل ریزگردهای خارجی به دلیل کم شدن آب ها در عراق و از بین رفتن رود دجله و فرات است اما از طرف دیگر رفت و آمدها در این منطقه افزایش داشته است و زمین ها از خوزستان تا عراق کشت نشده است.

وی وجود جنگ و حضور داعش در این منطقه را یکی از عوامل مهم در ایجاد ریزگردها عنوان کرد و ادامه داد: ریزگردها در کشور ما هم ایجاد می شود؛ یکی از علل ایجاد این ریزگردها در داخل کشور این است که ما در ابتدا این پدیده را نمی شناختیم و نتوانستیم به موقع عمل کنیم و از بین رفتن تالاب ها و کم شدن آب در کشاورزی و از بین رفتن پوشش های گیاهی به دلیل از بین رفتن آب های زیر زمینی باعث شد تا ریزگردها در هوا معلق شوند.

این استاد کویر شناس با اشاره به چاه های قدیمی نفت و مشعل ها تصریح کرد: این دو عامل هم موادهای باقی مانده را در هوا معلق می کند؛ با این حال برای مقابله با پدیده ریزگردها روش مالچ پاشی را انتخاب کرده اند که چون مالچ خود قیر است و خود این مالچ ها به مرور زمان مانند دوده بخاری در هوا معلق می شود؛ و استفاده از این مواد منطقی نیست.

کردوانی ادامه داد: ریزگردها به دو قسمت تقسیم می شوند قسمتی از سنگ ایجاد شده اند که یا تبدیل به خاک رس شده اند و برای سلامتی مضر نیستند اما قسمتی دیگر از سنگ های کوارتز تشکیل می شوند و مانند خرده شیشه هستند و برای سلامتی بسیار مضر است چرا که باعث پارگی در ریه می شود بنابراین ریزگردها به دو دسته کانی و آلی(مواد گیاهی یا نفتی) تقسیم می شوند.

وی به تبعات منفی این ریزگردها اشاره کرد و ادامه داد: به جز آنکه ادارات و مدارس در این ایام تعطیل می شوند و متاسفانه استفاده از ماسک هم برای افراد موثرنیست از طرفی دیگر برای فتوسنتز گیاهان و زنبورهای عسل مشکلاتی را ایجاد می کند و زنبورهای عسل مسیرهای خود را گم خواهند کرد.

این استاد دانشگاه راه های در نظر گرفته شده برای  از بین رفتن  ریزگردها ی خارجی را  مانند کاشت درخت و مالچ پاشی مفید ندانست و ادامه داد: ارتفاع درختان نهایتا 20 متر است و در حالی است که این ریزگردها به دلیل ریز بودن بسیار بالا می روند و از طرف دلیل مالچ پاشی به 11 دلیل موثر نیست چرا که سازمان ملل هم اعلام کرده است باید برای انجام هر عملی باید چند فاکتور را در نظر گرفت از جمله؛ زیان محیط زیستی وجود نداشته باشد، در محل موجود باشد ، ارزان باشد و یک بار و برای همیشه باشد.

وی ادامه داد: متاسفانه مالچ نفتی نه تنها خود به ریزگرد تبدیل می شود بلکه 11 مشکل عمده را ایجاد می کند:1. ماده نفتی است و کشورهایی مانند ایران می تواند استفاده های دیگر و مفید تر انجام می دهند 2. این ماده باید تبدیل به قیر شود و نیازمند کارخانه سازی است 3. تبدیل قیر به مالچ هم نیاز به کارخانه سازی دارد 4. بسیار گران است و لیتری تا 10 هزار تومان به فروش می رسد 5. نیازمند ماشین مخصوص است که این مورد هم هزینه ایجاد می کند 6. بعد از مالچ پاشی تمام منطقه سوخته می شود و مشکل زیست محیطی ایجاد می کند 7. از آنجا که این ماده سیاه رنگ است و ضریب حرارتی بالایی دارد منطقه داغ می شود و باد داغ بلند می شود 8. تمام موجوات خاک را می کشد 9. بوی بدی می دهد که سرطان زاست 10.آب نفوذ نمی کند  وآب های حاصه از باران به هدر میرود و از طرف دیگر تا مدت ها هیچ انسان و حیوانی نباید از این منطقه عبور کند 11. اثر این ماده بعد از 4 سال از بین می رود و تبدیل به دوده می شود.

کردوانی افزود: جنگل کاری درایران هم ممکن نیست چرا که وضعیت آب در ایران مناسب نیست و از طرف دیگر بسیار زمان بر است اینها در شرایطی است که در ایران کشاورزی در حال از بین رفتن است به همین دلیل ایده ای که برای عراق و کشور ما می تواند مناسب باشد استفاده از ریگ است چرا که شن و ماسه در کشور ما وجود دارد؛ این راه  استفاده از طبیعت است از طرف دیگر ریگ ارزان است و یک بار برای همیشه است و زیبایی هم برای منطقه ایجاد خواهد کرد و در شب ها نسیم خنک را برای روستاهای اطراف ایجاد می کند.

به هر رو به نظر می رسد در حال حاضر نگاه ظریف مسئولین در ایجاد و یا پیشروی مشکلات زیست محیطی خلائی را ایجاد کرده است؛ همیشه استفاده از نظرات جمیع کارشناسان می تواند حاصله بهتری را نصیب مردم کند و از آنجا که مسایل زیست محیطی به صورت مستقیم بر سلامت شهروندان موثر است بار سنگینی را بر دوش مسئولین نهاده تا برررسی دقیق تر راه کاری مناسب را بجویند.