چند مشکل اساسی بودجه ۹۷؛ دكتر یداله مهرعلی زاده

۱- عدم نظارت کافی دولت در بودجه شرکت ها و موسسات

معمولا برای بررسی علل و عوامل عدم شفافیت نظام بودجه‌ریزی باید به این مهم توجه داشته باشیم که به طور کلی هنگامی که از بودجه صحبت می‌کنیم، هم درباره بودجه عمومی کشور حرف می‌زنیم و هم درباره بودجه موسسات و شرکت‌ها. با این همه هنگامی که لوایح بودجه در مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و به تصویب می‌رسد، عمدتا به بحث بودجه عمومی کشور می‌پردازیم و توجهی به بودجه این موسسات و شرکت‌ها نداریم. نکته حائز اهمیت در این راستا آن است که از قضا خود دولت نیز در برخی از این شرکت‌هایی که در بحث بودجه مورد توجه قرار نمی‌گیرند، سهام دارد. بماند که آن‌چنان که دولت وعده داده بود، تعدادی از این شرکت‌ها از لایحه بودجه حذف شده و برخی دیگر نیز ساماندهی شده‌اند.

۲- مشکل دوم بحث عدم انطباق هزینه‌ها و درآمدها در نظام بودجه‌ریزی کشور نیز عمدتا به عنوان یکی از دلایل عدم شفافیت بودجه کشور مطرح می شود.

 

به هر حال تا زمانی که هزینه‌ها و درآمدها در نظام بودجه‌ای کشور با یکدیگر منطبق نباشند، نمی‌توان انتظار داشت که به شفافیت مدنظر در نظام بودجه‌ریزی کشور دست پیدا کنیم. وقتی ابتدا براساس هزینه‌ها جلو رفته و در ادامه برای آنکه هزینه‌ها با درآمدها همخوان باشند، نسبت به تنظیم میزان درآمدها به طور ساختگی اقدام می‌کنیم، طبیعتا نمی‌توان هدف شفافیت در بودجه را محقق کرد؛ چراکه با این فرمول نادرست بی‌دلیل سطح درآمدها را بالا می‌بریم و از آنجا که این درآمدها محقق نشده، هزینه‌های انجام شده نیز به صورت هدفمند انجام نمی‌شود.

۳   - مشکل سوم ناتوانی و ضعف  دولت در شفاف سازی بودجه به دلیل اقتصاد سیاست زده ایران که بخش عمده آبازارهای مالی و سرمایه ای ان در اختیار دولت نیست.

 

توجه داشته باشید دولت برای جلوگیری از نظام رانت خواری رای مردم را گرفته است اما رد شفاف سازی واقعی بودجه ناتوان شده است زیرا نه مجلس و نه دولت قدرت مهار نظام رانت خواری را دارند.

البته ما تایید می کنیم  که دولت در لایحه بودجه سال ٩٧ تلاشی قابل‌تقدیر برای ارتقای سطح شفافیت در بودجه انجام داده و رییس‌جمهوری نیز  درجریان ارایه لایحه بودجه به مجلس، موکدا بر لزوم ارتقای سطح شفافیت تاکید کرد. دولت قصد دارد با حذف ردیف بودجه برخی از موسسات،شرکت‌ها و نهادهایی که بدون آنکه مورد نظارت قرار گیرند، از بودجه عمومی ارتزاق می‌کنند، ضمن حقیقی‌تر کردن بودجه سالانه،میزان شفافیت را نیز ارتقادهد.

اما در عمل ساختار مجلس وابسته و دولت کم اراده امکان تحقق شفاف سازی بودجه ۹۷ را کاهش داده است