رمز ماندگاری ؛نوشتاری از جمال درویش

آراس: همیشه اعتقاد داشته و دارم که هنر زبانی بسیار موثر و بی بدیل  برای بیان اندیشه هاست . تاثیری که یک قطعه ادبی ، شعر ، داستان یا فیلم بر روی خواننده یا بیننده میگذارد به معجزه شبیه است هیچوقت فراموش نمیکنم حکایت شعر زیبای "بوی جوی مولیان" رودکی و تاثیری که این شعر  بر سلطان خوارزمشاه گذاشت و او را وادار به آمدن به بخارا کرد آن داستان را در سالهای پایانی دوره ابتدایی خواندیم .این روزها صنعت سینما یکی از پر رونق ترین و درآمد زا ترین  صنایع جهان است و اروپائیان و آمریکا از این صنعت چه بهره ها که نمی برند .

از انیمیشن هایی که برای بچه ها و نوجوانان ساخته میشود و آنقدر جذاب و زیبا ساخته میشوند که بزرگسالان را نیز ساعت ها  میخکوب میکند تا فیلم های سینمایی که مخصوص بزرگسالان است .  کشور ما نیز در صنعت سینما دارای استعدادهای درخشانی است و امروزه سینمای ایران در سطح جهان سینمایی شناخته شده است . از این صنعت به خوبی میتوان برای اصلاحات اجتماعی و سیاسی بهره برد .خوشبختانه هنوز سینمای ایران از رسالت اجتماعی خود فاصله نگرفته و تعداد فیلم هایی که زمینه های اجتماعی و انسانی  را دنبال میکنند در آن کم نیستند .فیلم های کافه ترانزیت ، عروس آتش و عروسیخانه از جمله فیلم هایی هستند که بعضی از سنت های جامعه ما را نقد کرده اند در این فرصت اندک نگاهی میکنیم  به فیلم عروسیخانه .

نویسنده فیلمنامه عروسیخانه  آقای مجتبی خوش دامن و کارگردان آن آقای محسن توکلی است . داستان فیلم که در یک روستا اتفاق می افتد از این قرار است  یکی  از خانواده های روستا خود را برای مراسم عروسی پسر خانواده آماده میکنند . پسرک بنا دارد از فردای عروسی به سربازی برود . برادر عروس نیز بنا دارد زودتر خواهر را به خانه بخت بفرستد و از روستا به شهر نقل مکان کند،  او خانه پدری را فروخته است و از خریدار تا اتمام عروسی خواهر مهلت خواسته تا خانه را به وی تحویل دهد .

در این اثنا یکی از بزرگان روستا که با پدر داماد 60 سال سابقه رفاقت داشته و اجاق عروسی داماد را نیز با دست خود ساخته فوت میکند حالا در گوشه ای از روستا مراسم عزاست آیا بدون اذن خانواده متوفی میتوان بساط عروسی را برپا کرد ؟ پدر داماد همراه داماد در مراسم تشییع و خاکسپاری  متوفی شرکت میکند . و بعد  یکی دو تن از بزرگان فامیل خود را برای اذن خواستن به خانواده صاحب عزا  می‌فرستد ولی پسر ارشد متوفی به شدت مخالفت میکند و اجازه نمی دهد .اما مادر او که بانوی عاقله و فهمیده ای است تلاش میکند پسر  را به دادن اجازه راضی کند ، پسر با سرسختی مخالفت میکند و قصه همینطور ادامه دارد پیرزن وقتی نا امید میشود برای جلو گیری از برخورد احتمالی پسرش و بعضی از اطرافیان که او را تحریک  به دعوا میکردند به خانه داماد میرود و از مادر داماد میخواهد که برای پیشگیری از زدو خورد احتمالی دو خانواده  عروسی را به تعویق بیندازند و مقداری از گیسوی سفید خود را در دستمال سبزی پیچیده و به مادر داماد میدهد مادر داماد به حرمت گیس سفید همسر متوفی می پذیرد که علی رغم میل باطنی عروسی پسرش را به تعویق بیندازد ضمن ابنکه برادر عروس هم اصرار دارد که باید عروسی در موعد مقرر انجام شود .

در این بین همسر متوفی همه فامیل شوهر مرحوم خود را در مسجد محل جمع میکند و با آنان به شور می نشیند پسر کوچک  او که به نظر از برادر بزرگش عاقلتر به نظر می رسید و خود نیز دلبسته یکی از دختران فامیل داماد بود  خطاب به بزرگان طایفه میگوید این رسم و رسوم شما کار را بر ما جوانان سخت کرده است این چه معنی دارد که جلو یک ازدواج را می‌گیرید  مادر وی نیز که در جمع حضور دارد از این فرصت استفاده میکند  و به بزرگان فامیل میگوید اگر شما در اجرای این رسم و رسوم سختگیری کنید ممکن است روزی جوانان همه این رسوم را از ریشه برکنند !

و نتیجه این می شود که  تصمیم میگیرند مراسم ختم مرحوم را یک روز به عقب بیندازند تا در این فاصله آن دو جوان هم به خانه بخت بروند ... برداشت حقیر از این فیلم زیبا این بود که یک روز جابجایی مراسم فاتحه موجب شد آن دو جوان زندگی مشترک خود را آغاز کنند و هیچ اتفاق خاصی نیفتاد واقعا گاهی اوقات حوادث تلخ اجتماعی نتیجه تعصبات غیر عاقلانه و خودخواهی های ما است  و چقدر گاهی اوقات انعطاف کارساز است . رمز ماندگاری هر مذهب ، هر مکتب و هر نظام سیاسی در انعطاف پذیری آن است . گاهی اوقات پافشاری بیش از حد بر اصول دموکراسی به ضرر دمکراسی است !.

این سخن فقط در مورد دمکراسی صدق نمیکند بلکه شامل حال مکاتب دیگر نیز میشود .تحقیقا در سیره بزرگان و رهبران دینی ما چه معصومین علیهم السلام و چه رهبران غیر معصوم نیز شاهد انعطاف بوده ایم آن هم نه یکبار بلکه به حدی که میتواند حجت را بر ما پیروان تمام کند . ولی متاسفانه گاهی اوقات اجزای یک سیستم طوری به هم وابسته اند که اگر یکی از آنها اندک تغییری کند دیگر اجزا نیز متحمل تغییر خواهند شد و نظام سباسی کشور ما اینگونه است .

برای مثال اگر هیات های نظارت بر انتخابات که نمایندگان شورای محترم نگهبان هستند هنگام انتخابات مجلس شورای اسلامی یا شوراهای اسلامی شهر و روستا تنها بر اساس داده های مراکز چهارگانه ای که در قانون انتخابات پیش بینی شده یعنی ثبت احوال ، شهربانی ، دادگستری ، و پلیس بین الملل در مورد نامزدها به قضاوت بنشیند بیش از 90 درصد نامزدها تایید صلاحیت خواهند شد و کسانی به مجلس راه خواهند یافت که گرچه اهل نماز و روزه و دین و دیانت بوده  از سابقه خوبی نیز برخوردارند  اما در امور مملکت داری نظرات آنها با شورای محترم نگهبان حداکثر فاصله را خواهد داشت لذا همین درخواست به ظاهر کم اهمیت میتواند بر کل سیستم تاثیر بگذارد شاید همین امر سبب شده است که علی رغم فشارهای روز افزون جامعه حاکمیت به کوچکترین تغییر تن در نمی دهد و بهتر میداند موضوع را به مسائل معیشتی و گرانی و اینگونه امور محدود سازد که انگار بقیه اجزای سیستم عاری از عیب بوده و مردم هیچگونه گلایه ای از عملکرد آنها ندارند ! اما واقعیت این نیست .