از شمار مسلمانان تا عیار مسلمانی! نوشتاری از جمال درویش

 مطالعه قرآن کریم و سیره ائمه هدی (ع) شکی باقی نمیگذارد که آنچه در نزد شارع مقدس مطلوب است "عیار" مسلمانی است و مجاهدات  امامان بزرگوار شیعه سلام الله علیهم اجمعین برای  نیل به همین هدف بود.  جمهوری اسلامی ایران تنها حکومت شیعه در جهان معاصر  است . 

البته در تاریخ ، حکومت های شیعی کم نبوده اند ادریسیان ، حمدانیان، مرداسیان ، فاطمیان، دیلمیان ،صفویان ، سربداران و بالاخره  حکومت کوچک مشعشعیان در خوزستان خودمان را میتوان نام برد از همه این حکومت ها آثار خوب و بدی در تاریخ به جا مانده است . 

سالها پیش از سربداران فیلمی در سیمای جمهوری اسلامی به همین نام به نمایش درآمد هر چند آن فیلم بیشتر" نهضت" سربداران را مورد بررسی قرار میداد و  از کیفیت "حکومت" آنان در خراسان مطلب قابل توجهی در فیلم به چشم نمی خورد . از دولت حمدانیان حلب نیز تقریبا در همان زمان فیلمی تحت عنوان "الی طریق القدس" از زبان عربی  ترجمه و از سیمای جمهوری اسلامی به نمایش درآمد که بیشتر مبارزه علی ابن عبدالله ابن حمدان ملقب به سیف الدوله با مسیحیان بر سر بیت المقدس را شامل میشد . 

سریال به یاد ماندنی "روشنتر از تاریکی" که شرح زندگی ملاصدرای شیرازی است و در آن تصویر جذابی از اقتدار شاه عباس اول صفوی را شاهد بودیم را نیز میتوان نگاهی گذرا به گوشه ای  از تاریخ طولانی حکومت صفوی به حساب آورد .ولی هیچیک از این فیلم ها  و هیچیک از کتابهایی که تا کنون در مورد حکومت های شیعی و غیر شیعی نوشته شده است کل واقعیت را نشان نمی دهند .در تاریخ گذشته حکومت ها ، هر موضوعی  قابل جستجو است مگر موضوع "حقوق بشر ". زیرا تا پیش از اواخر قرن هیجدهم میلادی مقوله " حقوق بشر" برای تاریخ نویسان نامانوس و نا شناخته بود  .

هرچند" عدالت " و "ظلم" قدمتی به درازای عمر جامعه انسانی  دارند .تا آنجا که در تاریخ آمده حکومت های شیعی (بجز خلافت کوتاه حضرت علی ابن ابیطالب ع) در رابطه با رعایای خود رفتاری همچون دیگر حکومت ها داشته اند البته نمیتوان منکر شد که در حمایت از دانشمندان و هنرمندان پرونده بهتری از خود به جای گذاشته اند .دانشگاه الازهر وکتابخانه بزرگ فاطمیان  مصر و نیز  آثار علمی و هنری بجا مانده از عصر صفوی نمونه هایی است غیر قابل انکار که مدعای ما را به کرسی می نشاند  اما در عین حال هیچ مدرکی در دست نیست که بتوان ثابت کرد شمشیر شاه اسماعیل و شاه عباس و سیف الدوله و... در گسترش تشیع  بیشتر نقش داشته است یا تلاش های علمی و هنری  و فلسفی شهید اول و شهید ثانی و شیخ اشراق و ابوعلی سینا و ملاصدرا و میرداماد و شیخ بهایی  و  هنرمندان نام دار و گمنامی که آثار زیبای معماری عصر صفوی را خلق کرده اند .

خلق و خوی نیکوی روحانیت شیعه  و عدالت پیشگی حاکمان و اهتمام آنان به حرمت انسان در اقبال مردمان به فرهنگ شیعی بیشتر موثر بوده است یا عجایب هنری در معماری مسجد شیخ لطف الله و مناره جنبان وضریح پوشیده از طلای این یا آن امام و امام زاده ؟ زیرا وقتی از گسترش اسلام و تشیع سخن به میان می آید هر کس به ظن خود آن را تعبیر و تفسیر میکند . 

بسیاری به "شمار" شیعیان دل بسته اند و گروهی اندک به " عیار" شیعه بودن   ! هنگامی که در بزرگداشت صفویه در اردبیل سمینار برگزار می کنیم به عدالت پروری ، حقیقت طلبی و گسترش آزادی اندیشه و فکر در عصر صفوی می پردازیم  یا تنها به گستره جغرافیایی ، توان نظامی و پیروزیهایی که در  جنگ های طولانی با حکومت سنی عثمانی بدست آورده اند  و یا بناهای زیبای بجا مانده از آن دولت بزرگ شیعی بسنده می کنیم ؟ وظیفه امروز ما در جمهوری اسلامی چیست ؟ بهترین شیوه تبلیغ برای اسلام کدام است ؟ اغلب  ما شیعیان ایرانی  از سویی چشم به عظمت و شکوه ایران داریم و برای نیل به این هدف  قدرت اقتصادی ، قدرت نظامی و مشارکت آحاد مردم در قدرت سیاسی کشورمان را لازم میدانیم   و از سو ی دیگر به گسترش آموزه های اسلام ناب محمدی (که جانشین عاقلانه و هوشمندانه ای است برای واژه شیعه زیرا به دشمنان بهانه ایجاد جنگ مذهب علیه مذهب را نمی دهد ! ) در سراسر زمین دل بسته ایم . بر اساس آموزه های دینی  علم ، حکمت  ، اخلاق ، هنر و سیاست مردم محور  بهترین ابزار گسترش فرهنگ غنی اسلامی و وسیله اقبال اندیشه و جان آدمیان به این مکتب تعالی بخش است .

 اما کدام علم ؟ کدام فلسفه ؟ کدام اخلاق ؟ و کدام هنر ؟ پاسخ به این پرسشها از حوصله این بحث خارج است تنها در باب هنر ذکر این نکته خالی از لطف نیست که  هنر مقوله ای جدا از زرق و برق  است  .کدام اثر هنری معروف و ارزشمند جهان را می شناسید که ارزش خود را مرهون طلا و نقره های بکار رفته در خود باشد ؟ آنچه به یک اثر هنری جذابیت میدهد خلاقیت ، لطافت و ظرافت بکار رفته در آن است نه جنس مواد سازنده آن ! خصوصا در بناها و آثار دینی و مذهبی که عظمت و نفوذ معنوی  خود را در سادگی خود دارند که نمونه اعلای آن کعبه است ،ساده ترین بنای مذهبی جهان ! و همان نیز سفارش شده است که هنگام طواف نباید توجه حاجی را به خود جلب کند زیرا هدف چیز دیگری است  چه رسد به اینکه مقدار طلای بکار رفته در یک گنبد و بارگاه را نشانه عظمت مقام صاحب آن بدانیم . 

 ناودان طلا تنها قسمت زینتی خانه خداست که آن هم یک سلطان نادان عثمانی  هدیه کرده است و چندان به چشم نمی آید  .طلا و نقره و زرق و برقی که در بناهای مذهبی بکار میرود با هدف تحت تاثیر قرار دادن عوام الناس و دنباله همان نگاه تقدم شمار بر عیار است ! همان شماری که امام معصوم (ع)در مراسم حج وقتی به آنان نگریست فرمود اینان ضجیج اند نه حجیج !  و کلام آخر اینکه ساعتی تفکر از هفتاد سال عبادت(بدون تفکر ) بهتر است .