گذری انتقادی بر گفت و گوی حجت الاسلام سید محسن شفیعی و دکتر سید علی مرعشی با ایسنای خوزستان پیرامون" دانشگاه در اندیشه امام خمینی(ره) "؛ دکتر حسن دادخواه
نوع پرسش ها، هدایت کننده مصاحبه شوندگان به بیان پاسخ های مورد دلخواه بود تا از این رهگذر و امکان بتوانند دیدگاه های خاص خویش را تکرار کنند
آراس : دکتر حسن دادخواه
پیشگفتار
نقد و انتقاد و خرده گیری در معنای درست آن، به معنای بیان کاستی ها و برجستگی ها از یک پدیده است. در صورتی که این نقد بدون پیشداوری و یکجانبه گرایی و همراه با انصاف باشد می تواند در تحلیل و شناساندن خوبی ها سودمند واقع گردد و کاستی ها را با هدف بهبودی آنها، به مخاطبان بشناساند. البته در نقد و ارزیابی یک متن یا نظریه، ارجح آن است که بزرگی نام و اعتبار گوینده و صاحب نظریه بر داوری علمی سایه نیفکند و مهر قلبی و عاطفی مانع از دیدن کاستی ها نشود. بر این پایه، این یادداشت به ارزیابی شکلی و محتوایی متن منتشره گفت و گوی خبرگزاری ایسنای خوزستان با دو همکار دانشگاهی پیرامون " دانشگاه در اندیشه امام خمینی" فراهم شده است.
1- ارزیابی شکلی
ا- معمولا در گفت و گوهای رسانه ای چنانچه از دو نفر به عنوان مصاحبه شونده دعوت گردد، کوشش می شود که آن دو نفر، در موضوع مورد پرسش، دارای دو دیدگاه متفاوت باشند تا خوانندگان بتوانند از تضارب آرای دو نفر،ابعاد کاملی را از موضوع دریافت کند، این در حالی است که دو نفر دعوت شده به این گفت و گو دیدگاهی شبیه به هم در موضوع مربوطه داشتند.
ب- در گفت و گوهای رسانه ای بهتر و حرفه ای تر آن است که برخی از پرسش های مصاحبه کننده از دل پاسخ های مصاحبه شونده بیرون آید و در راستای اثبات صحت و سقم آن باشد در حالی که گفت و گوی حاضر، اینگونه نبود.
ج- خوانندگان چه بسا گمان کردند که آقای دکتر مرعشی نماینده و تجلی آرای دانشگاهیان و جناب حجت الاسلام شفیعی نماینده نهاد نظارتی و هدایتی در دانشگاه است در حالی که آقای دکتر مرعشی این نقش و ماموریت و جایگاه را نداشتند.
د- نوع پرسش ها، هدایت کننده مصاحبه شوندگان به بیان پاسخ های مورد دلخواه بود تا از این رهگذر و امکان بتوانند دیدگاه های خاص خویش را تکرار کنند و نه صرفا تبیین کننده جایگاه واقعی دانشگاه در انقلاب و نزد امام راحل باشد.
2- ارزیابی محتوایی
ا- ما به عنوان امت ملزم به اجرای فرامین مقام معظم رهبری و پاسخگوی میزان اجرای آن فرامین هستیم. فرمایشات معظم له به اندازه کافی ساده و قابل فهم برای مردم است که نیازی به تشریح و توضیح ندارد ضمن آنکه ایشان در مقام تشریح و تبیین فرمایشات خویش، چنانچه لازم بدانند، اقدام می کنند و به تکرار آن در دیدارهای گوناگون می پردازند.
متاسفانه یکی از راه های مرسوم فرار از اجرای فرمایشات ایشان و فرار از پاسخگو بودن به میزان اجرای آن، تکرار سخنان ایشان و انداختن مسيولیت به گردن دیگران است.
در سراسر این گفت و گو، مصاحبه شوندگان فرصت را برای انداختن مسيولیت اجرای فرامین رهبری به گردن دیگران و گوشه زنی به دانشگاه و بالا بردن تکالیف دانشگاه و فرار از پاسخگویی خویش و بیان مکنونات قلبی خود به بهانه تکرار سخنان مقام ولایت، مغتنم شمردند و به مسایلی مانند اقتصاد مقاومتی، نفوذ، بدی اقتصاد وابسته به غرب و....اشاره نمودند که هیچ ارتباطی به موضوع گفت و گو ندارد.
ب- مصاحبه شوندگان بدون اشاره به جایگاه دانشگاه در تحول فکری و معنوی جامعه و نقش دانشگاهیان در بالا بردن سطح فرهنگی و رشد انتقادگری در میان مردم و به رسمیت شناختن دانشگاه به عنوان یک نهاد مدنی و مدرن در ترقی عمومی و همه جانبه کشور، فقط به شمردن تکالیف دانشگاه اشاره کرده اند و تنها مسيولیت دانشگاه در برابر حکومت را مورد تاکید قرار دادند.
ج- موضوع اسلامی کردن علوم انسانی ( به ویزه رشته هایی مانند جامعه شناسی، روان شناسی، علوم سیاسی، مدیریت)، از سپیده دم پیروزی انقلاب اسلامی در کشورمان بر سر زبان ها افتاده است و تاکنون به موازات اسلامی کردن نظام بانک داری و اسلامی کردن آیین دادرسی و .... مورد تاکید بلندپایگان کشور قرار گرفته است ولی تا کنون توفیق چندانی در این زمینه نداشته ایم. جای شگفتی است که علت اسلامی نشدن علوم انسانی در این گفت و گو، اسلامی نبودن دولت ها( قوه مجریه) دانسته شده است.
متاسفانه در این گفت و گو حرف تازه ای در چاره اندیشی و آسیب شناسی در این باره زده نشده است و حرف های کهنه دوباره تکرار شده است.
د- به باور نگارنده، امروز پس از گذشت نزدیک به چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی و آزموده شدن بسیاری از دیدگاه ها و سیاست ها و استقرار پر قوت نظام اسلامی، امکان و فرصت ارزیابی خطوط کلی نظام در همه بخش ها فراهم شده است. بر همه فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی است تا در بازشناسی پاره ای از اصطلاحات مانند استقلال، غرب ستیزی، وابستگی فکری و فرهنگی، اصول واردات و صادرات و...... کوشش نمایند و در صورت صلاحدید نسبت به تجدید نظر و اصلاح دیدگاه ها و سیاست ها در همه زمینه ها اقدام شود و از تکرار و پافشاری بر راه های زیانده خودداری گردد. متاسفانه در گفت و گوی مورد نظر ما، هیچگونه تاملی بر ارزیابی راه های طی شده دیده نمی شود.
ه- دانشگاه در شرایطی اسلامی نشده است که سال هاست نهضت نهاد سازی در دانشگاه با قوت هر چه تمامتر ادامه دارد و در این گفت و گو نیز به یکی از این نهادها اشاره شده و آن مسيول اسلامی کردن و پاسداری از ارزش های اسلامی در دانشگاه معرفی شده است.
و- متاسفانه همصدا با برخی مخالفان در اولین دوره اعزام دانشجو به خارج از کشور در صد و اندی سال پیش، در این گفت و گو نیز به موضوع اعزام دانشجو به خارج حمله شده است و این کار مساوی با حمل و انتقال فرهنگ غربی به کشور دانسته شده است.
ز- در این گفت و گو، تنها کار مثبت و درخور توجه دانشگاه و دانشگاهیان در انقلاب اسلامی ، تسخیر لانه جاسوسی امریکا و به شهادت رسیدن چند هزار دانشجو در مراحل پیروزی انقلاب از جمله جنگ تحمیلی دانسته شده است و بس!!.و بدون اشاره به پیشینه بلند دانشجویان و دانشگاهیان در به پیروزی رسیدن انقلاب و فعالیت های مخفیانه ایشان در دوران پیش از انقلاب، نقشی بسیار کمرنگ و بی اهمیت برای دانشگاهیان ترسیم شده است.
ح- در این گفت و گو به کم کاری حوزه های علمیه در اسلامی کردن علوم انسانی، میزان اندک نقش بسیاری از طلاب و روحانیون شهرستان ها در پیروزی انقلاب، تاثیر منفی اقداماتی ناسنجیده بر وضعیت نامناسب آموزش عالی و دانشگاه ها، بیرون بودن بخش قابل توجهی از امور دانشگاه ها ازدست قوه مجریه و... هیچ اشاره ای نشده است.
پیشگفتار
نقد و انتقاد و خرده گیری در معنای درست آن، به معنای بیان کاستی ها و برجستگی ها از یک پدیده است. در صورتی که این نقد بدون پیشداوری و یکجانبه گرایی و همراه با انصاف باشد می تواند در تحلیل و شناساندن خوبی ها سودمند واقع گردد و کاستی ها را با هدف بهبودی آنها، به مخاطبان بشناساند. البته در نقد و ارزیابی یک متن یا نظریه، ارجح آن است که بزرگی نام و اعتبار گوینده و صاحب نظریه بر داوری علمی سایه نیفکند و مهر قلبی و عاطفی مانع از دیدن کاستی ها نشود. بر این پایه، این یادداشت به ارزیابی شکلی و محتوایی متن منتشره گفت و گوی خبرگزاری ایسنای خوزستان با دو همکار دانشگاهی پیرامون " دانشگاه در اندیشه امام خمینی" فراهم شده است.
1- ارزیابی شکلی
ا- معمولا در گفت و گوهای رسانه ای چنانچه از دو نفر به عنوان مصاحبه شونده دعوت گردد، کوشش می شود که آن دو نفر، در موضوع مورد پرسش، دارای دو دیدگاه متفاوت باشند تا خوانندگان بتوانند از تضارب آرای دو نفر،ابعاد کاملی را از موضوع دریافت کند، این در حالی است که دو نفر دعوت شده به این گفت و گو دیدگاهی شبیه به هم در موضوع مربوطه داشتند.
ب- در گفت و گوهای رسانه ای بهتر و حرفه ای تر آن است که برخی از پرسش های مصاحبه کننده از دل پاسخ های مصاحبه شونده بیرون آید و در راستای اثبات صحت و سقم آن باشد در حالی که گفت و گوی حاضر، اینگونه نبود.
ج- خوانندگان چه بسا گمان کردند که آقای دکتر مرعشی نماینده و تجلی آرای دانشگاهیان و جناب حجت الاسلام شفیعی نماینده نهاد نظارتی و هدایتی در دانشگاه است در حالی که آقای دکتر مرعشی این نقش و ماموریت و جایگاه را نداشتند.
د- نوع پرسش ها، هدایت کننده مصاحبه شوندگان به بیان پاسخ های مورد دلخواه بود تا از این رهگذر و امکان بتوانند دیدگاه های خاص خویش را تکرار کنند و نه صرفا تبیین کننده جایگاه واقعی دانشگاه در انقلاب و نزد امام راحل باشد.
2- ارزیابی محتوایی
ا- ما به عنوان امت ملزم به اجرای فرامین مقام معظم رهبری و پاسخگوی میزان اجرای آن فرامین هستیم. فرمایشات معظم له به اندازه کافی ساده و قابل فهم برای مردم است که نیازی به تشریح و توضیح ندارد ضمن آنکه ایشان در مقام تشریح و تبیین فرمایشات خویش، چنانچه لازم بدانند، اقدام می کنند و به تکرار آن در دیدارهای گوناگون می پردازند.
متاسفانه یکی از راه های مرسوم فرار از اجرای فرمایشات ایشان و فرار از پاسخگو بودن به میزان اجرای آن، تکرار سخنان ایشان و انداختن مسيولیت به گردن دیگران است.
در سراسر این گفت و گو، مصاحبه شوندگان فرصت را برای انداختن مسيولیت اجرای فرامین رهبری به گردن دیگران و گوشه زنی به دانشگاه و بالا بردن تکالیف دانشگاه و فرار از پاسخگویی خویش و بیان مکنونات قلبی خود به بهانه تکرار سخنان مقام ولایت، مغتنم شمردند و به مسایلی مانند اقتصاد مقاومتی، نفوذ، بدی اقتصاد وابسته به غرب و....اشاره نمودند که هیچ ارتباطی به موضوع گفت و گو ندارد.
ب- مصاحبه شوندگان بدون اشاره به جایگاه دانشگاه در تحول فکری و معنوی جامعه و نقش دانشگاهیان در بالا بردن سطح فرهنگی و رشد انتقادگری در میان مردم و به رسمیت شناختن دانشگاه به عنوان یک نهاد مدنی و مدرن در ترقی عمومی و همه جانبه کشور، فقط به شمردن تکالیف دانشگاه اشاره کرده اند و تنها مسيولیت دانشگاه در برابر حکومت را مورد تاکید قرار دادند.
ج- موضوع اسلامی کردن علوم انسانی ( به ویزه رشته هایی مانند جامعه شناسی، روان شناسی، علوم سیاسی، مدیریت)، از سپیده دم پیروزی انقلاب اسلامی در کشورمان بر سر زبان ها افتاده است و تاکنون به موازات اسلامی کردن نظام بانک داری و اسلامی کردن آیین دادرسی و .... مورد تاکید بلندپایگان کشور قرار گرفته است ولی تا کنون توفیق چندانی در این زمینه نداشته ایم. جای شگفتی است که علت اسلامی نشدن علوم انسانی در این گفت و گو، اسلامی نبودن دولت ها( قوه مجریه) دانسته شده است.
متاسفانه در این گفت و گو حرف تازه ای در چاره اندیشی و آسیب شناسی در این باره زده نشده است و حرف های کهنه دوباره تکرار شده است.
د- به باور نگارنده، امروز پس از گذشت نزدیک به چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی و آزموده شدن بسیاری از دیدگاه ها و سیاست ها و استقرار پر قوت نظام اسلامی، امکان و فرصت ارزیابی خطوط کلی نظام در همه بخش ها فراهم شده است. بر همه فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی است تا در بازشناسی پاره ای از اصطلاحات مانند استقلال، غرب ستیزی، وابستگی فکری و فرهنگی، اصول واردات و صادرات و...... کوشش نمایند و در صورت صلاحدید نسبت به تجدید نظر و اصلاح دیدگاه ها و سیاست ها در همه زمینه ها اقدام شود و از تکرار و پافشاری بر راه های زیانده خودداری گردد. متاسفانه در گفت و گوی مورد نظر ما، هیچگونه تاملی بر ارزیابی راه های طی شده دیده نمی شود.
ه- دانشگاه در شرایطی اسلامی نشده است که سال هاست نهضت نهاد سازی در دانشگاه با قوت هر چه تمامتر ادامه دارد و در این گفت و گو نیز به یکی از این نهادها اشاره شده و آن مسيول اسلامی کردن و پاسداری از ارزش های اسلامی در دانشگاه معرفی شده است.
و- متاسفانه همصدا با برخی مخالفان در اولین دوره اعزام دانشجو به خارج از کشور در صد و اندی سال پیش، در این گفت و گو نیز به موضوع اعزام دانشجو به خارج حمله شده است و این کار مساوی با حمل و انتقال فرهنگ غربی به کشور دانسته شده است.
ز- در این گفت و گو، تنها کار مثبت و درخور توجه دانشگاه و دانشگاهیان در انقلاب اسلامی ، تسخیر لانه جاسوسی امریکا و به شهادت رسیدن چند هزار دانشجو در مراحل پیروزی انقلاب از جمله جنگ تحمیلی دانسته شده است و بس!!.و بدون اشاره به پیشینه بلند دانشجویان و دانشگاهیان در به پیروزی رسیدن انقلاب و فعالیت های مخفیانه ایشان در دوران پیش از انقلاب، نقشی بسیار کمرنگ و بی اهمیت برای دانشگاهیان ترسیم شده است.
ح- در این گفت و گو به کم کاری حوزه های علمیه در اسلامی کردن علوم انسانی، میزان اندک نقش بسیاری از طلاب و روحانیون شهرستان ها در پیروزی انقلاب، تاثیر منفی اقداماتی ناسنجیده بر وضعیت نامناسب آموزش عالی و دانشگاه ها، بیرون بودن بخش قابل توجهی از امور دانشگاه ها ازدست قوه مجریه و... هیچ اشاره ای نشده است.
والسلام
نظرات بینندگان
آخرین اخبار