آراس - عاطفه رشنویی
نقشبرجستههای سنگی کولفره ایذه در جهت آمادهسازی منظر فرهنگی این شهرستان برای ثبت جهانی پاکسازی شدهاند.
این پاکسازی با هماهنگی پژوهشکده مرمت آثار و بخش تخصصی مرمت سنگ این پژوهشکده، به سرپرستی دکتر یاسر حمزوی عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان انجام شده است.
متخصصان حفاطت و مرمت میدانند که مرمت نحوهای از وظیفهای مهمتر به نام حفاظت است و نخستین گام در حفاظت از آثاری چون نقشبرجستههای کولفره ایذه که قدمتی تا ۵ هزار سال دارند، پاکسازی از الحاقات طبیعی و انسانی است.
به همین خاطر در فصل نخست مجموعه اقدامات حفاطتی در محوطه تاریخی کولفره، پاکسازی و خواناسازی آثار در دستور کار قرار گرفت. این مرحله به دست متخصصان حفاظت و مرمت آثار و با هماهنگی پژوهشکده مرمت آثار صرفا در دو بخش پاکسازی فیزیکی از انواع گلسنگها و تهاجمات بیولوژیک و همچنین شستوشوی سبک جرمهای الحاقی طبیعی با آب و بدون استفاده از مواد شیمیایی انجام شد تا علاوه بر حفاطت از اصالت اثر، لایه پاتین آثار نیز برای حفاطت از دادههای تاریخی آن حفظ شود.
این عملیات در همه مراحل در جلسات متعدد با رییس و یا اعضای بخش مرمت سنگ پژوهشکده مرمت آثار مورد تدقیق قرار گرفته و به دست تیمی از متخصصان حفاظت و مرمت (و نه پیمانکاران!) به سرپرستی دکتر حمزوی انجام شده است.
در نهایت در جلسهای بین نماینده پژوهشکده مرمت اثار و ناظران و متخصصان کار در مرحله پاکسازی در مرحله جاری کافی دیده شد و تصمیم بر آن شد که مراحل سنجش، آزمایش و پایش در دستور کار متخصصان مجری قرار گیرد.
پس از آن تست موضعی و محدود استحکامبخشی با ماده لدان در برنامه تیم تخصصی به سرپرستی دکتر حمزوی قرار گرفت و قرار است پس از اجرای این تست، مورد پایش کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت قرار گیرد.
لازم است ذکر شود که لدان مادهای استحکامبخش است که پیش از این هیات مشترک ایتالیایی-ایرانی در پاکسازی و مرمت نقشبرجستههای سنگی تخت جمشید و پاسارگاد آن را به کار برده و همچنان میبرد. اما با توجه به شرایط اقلیمی خوزستان مقرر شد این ماده یکسال مورد مطالعه و آزمایش قرار گیرد و پس از آن در کمیته کارشناسی بررسی شود و در صورت تایید مورد استفاده اصلی قرار گیرد.
با وجود ماجراجوییهای برخی افراد و رسانههای علاقهمند به اخبار میراث فرهنگی و البته بدون دانش کافی در زمینه حفاظت و مرمت، این فرایند ادامهدار از سال ۹۳ با درایت مسوولان وقت میراث فرهنگی استان خوزستان و همکاری پژوهشکده و دکتر یاسر حمزوی عضو هیات علمی آغاز شده و تا ثبت منظر فرهنگی ایذه در فهرست میراث جهانی با تکیه بر علم و تخصص ادامه خواهد داشت.
در همین راستا در سال ۹۴ نیز برای اولین بار اسکن سهبعدی سنگنگاره شهسوار ایذه به دست تیم متخصص این امر انجام شده و برای اولین بار مولاژ یکبهیک سنگنگاره شهسوار با بهترین کیفیت تهیه شده و هم اکنون در پایگاه میراث فرهنگی آیاپیر نگهداری میشود. امید است با درایت مدیر این پایگاه، مولاژ مورد اشاره در بهترین زمان رونمایی شود.
دریغ است ایران که ویران شود
کنام پلگان و شیران شود
عاطفه رشنویی