صمدی بروجنی: حجم سد بهشت آباد بیش از میزان تخصیص است

راس-سپیده اسکندری- دکتر حسین صمدی بروجنی عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد در نخستین همایش بررسی پیامدهای انتقال آب کارون که صبح امروز 10 خردادماه در دانشکده علوم دانشگاه شهید چمران برگزار شد، اظهار کرد: احداث تونل جدید، زاینده رود و کارون-هر دو- را به خطر خواهد انداخت لذا عقل حکم می کند در خصوص این مسئله بازنگری اساسی صصورت گیرد.

صمدی بروجنی تصریح کرد: هر تونل شبکه ها و جدید توسعه به همراه داشت که جزو برنامه های مستقیم طرح بودند و زمین های جدید را به اراضی قبلی افزودند. این بارگذاری در زاینده رود، نخستین منشا خطر برای این روذخانه بود و اگر این حفاری ها صورت نمی گرفت، اکنون زاینده رود چنین شرایطی را تجربه نمی کرد.

میزان آب انتقالی، بیش از نیاز حوضه ها ی مقصد است

وی به همایش چالش ها و الزامات مدیریت آب کشور که در سال 85 برگزار شد اشاره کرد و گفت: در آن سال میزان آب تجدید شونده ی حوضه ی کارون 130 میلیارد متر کعب برآورد شده بود در حالی که میزان آب انتقالی 4 و نیم میلیارد متر مکعب در نظر گرفته شده بود که عمده ی تمرکز آن رودخانه های کارون و دز بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد ادامه داد: در سال 88 میزان آب قابل برنامه ریزی این حوضه، با در نظر گرفتن 33 درصد سهم زیست محیطی، به 60 میلیارد متر مکعب رسید اما میزان آب در نظر گرفته شده ی انتقالی تغییری نکرد.

وی خاطر نشان کرد: تخصیص آب در گذشته بر اساس 130 میلیارد متر مکعب منابع آن زمان بود و امروز با کاهش منابع آب کشور، باید تخصیص های گذشته کاهش یابد و با میزان آب قابل برنامه ریزی، تظابق داشته باشد.

حجم مخزن سد بهشت آباد بیش از میزان تخصیص است

صمدی بروجنی درخصوص طرح انتقال آب بهشت‌آباد توضیح داد: لازمه ی حفر این تونل، احداث سد بهشت آباد بود اما نکته ی قابل توجه این است که این سد نزدیک به 126 متر ارتفاع مرده دارد.

وی افزود: از آن جا که تنها در ارتفاع 166 تا 184 متری امکان استفاده از این سد بود، بنابراین سد بهشت آباد با حجم یک میلیارد و 800 میلیون مترمکعب احداث شد.

مجری طرحهای تحقیقاتی آب در چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: با توجه به تخصیص کنونی تونل آب بهشت آباد که 580 میلیون مترمکعب است، می توان دریافت که علی رغم اظهارات در خصوص کاهش میزان انتقال آب، در حجم سد تغییری ایجاد نشده است.

منابع آب حوضه بهشت‌آباد کاهش یافته است

صمدی بروجنی با اشاره به روند بارش در شهرهای چهارمحال و بختیاری گفت: روند بارش در شهرهای اردل، بروجن، شهرکرد و کوهرنگ که در حوزه بهشت آباد هستند، نشان می دهد با وجود تغییرات اقلیمی و تغییر نوع بارش، افت معناداری در مقدار بارش‌ها رخ نداده در حالی که در 10 سال اخیر آوردهای آب حوضه ی بهشت آباد به شدت کاهش یافته است.

وی در خصوص علت کاهش میزان آورد آب حوضه بهشت‌آباد عنوان کرد: با وجود این‌که در این حوضه میزان بارش‌ها تغییر قابل توجهی‌ نداشته است، اما تغییر شرایط آب‌های زیرزمینی و دشت‌های این حوضه باعث بر هم خوردن تعادل آب‌های سطحی و آب‌های زیرزمینی و در نهایت موجب کاهش شدید آورد آب این حوضه شده است.

عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد به اثرات انتقال آب بهشت آباد بر تولید انرژی اشاره کرد و اذعان داشت: هر مترمکعب انتقال آب از این حوضه باعث 2.5 کیلووات کاهش انرژِی در نیروگاه های خوزستان می شود.

هویت بخشی به رودخانه کارون؛ به عنوان راه حل

صمدی بروجنی هویت بخشی به کارون را به عنوان راه حلی در برابر اتخاذ تصمیمات نادرست مسئولان عنوان کرد و گفت: اگر بتوانیم از دیدگاه‌های اجتماعی، اقتصادی، امنیت انرژی، امنیت آب، مرزها، سیاسی، فنی و جنبه های دیگر هویت کارون را ارائه کنیم، می توانیم مانع اتخاذ بسیاری از تصمیمات نادرست در حوضه ی کارون شویم.

وی برق و انرژی را یکی از هویت های کارون دانست که با انتقال آب، زیر سوال خواهد رفت.

دانشیار دانشگاه شهرکرد به پیامدهای پروژه ی انتقال آب بهشت آباد در حوزه های مبدا و مقصد اشاره کرد و بیان داشت: ادامه ی این پروژه پیامدهای جبران ناپذیری را برای حوزه های مبدأ و قصد ایجاد می‌کند که این مشکلات ناشی از عدم توجه به اصول توسعه ی پایدار و معیارهای معتبر یونسکو، تک گزینه ای بودن مطالعات و عدم دیدگاه جامع نگرانه و آینده پژوه به حوزه های مبدا و مقصد است.

وی اشکالات اساسی پروژه ی انتقال آب را چنین برشمرد: فرض دست بالا در برآورد میزان آب قابل انتقال که بیش از توان حوزه در نظر گرفته شده است؛ نوع روش اجرای تونل 65 کیلومتری از عمق بیش از 300 متری و نامناسب بودن محل احداث سد و حجم بالای سد مخزن.

قانون جدید آب تصویب شود

صمدی بروجنی با انتقاد از شفاف نبودن قوانین موجود در خصوص انتقال آب بین حوضه‌ای عنوان کرد: مساله انتقال آب بین حوضه‌ای باید با هدف قانونمند شدن و برخورداری از الزامات قانونی، در قانون جدید آب تعریف شود.

وی با اشاره به ماده 4 قانون توسعه و بهینه‌سازی آب و الزام وزارت نیرو درخصوص تفکیک آب شرب از آب بهداشتی برای شهرهایی با بیش از 200 خانوار اذعان داشت: در بسیاری از کشورهای جهان که بحران آب ندارند، سیستم آب شرب مجزا از سیستم آب مصارف بهداشتی است اما وزارت نیرو برخلاف الزام به این امر، تاکنون اقدام به تفکیک آب شرب و بهداشتی نکرده است.

حوضه ی مبدا در انتقال آب ارجح است

عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد به قوانین مصوب یونسکو در خصوص انتقال آب بین حوضه ای اشاره کرد و گفت: بر اساس قوانین یونسکو، انتقال آب در صورتی ممکن است که نخست حوضه ی مقصد با بحران شدید آب مواجه باشد و دوم این که حوزه ی مبدا با انتقال آب دچار مشکل نشود.

وی تصریح کرد: ارزیابی های زیست محیطی باید نشان دهد انتقال آب حوضه ی مبدا یا مقصد را تخریب نمی کند؛ ضمن این که ارزیابی های اقتصادی اجتماعی نیز انتقال آب را موجب بروز اختلاقات اجتماعی فرهنگی در حوضه ها نداند.

صمدی بروجنی توسعه و زیست بوم حوضه ی مبدا را ارجح بر توسعه ی حوزه مقصد دانست و گفت: باید در تصمیم‌گیری‌ها توجه داشت که حیات حوضه ی مبدا در اولویت است پس سازمان محیط زیست باید تنها در صورتی مجوز انتقال آب بدهد که این انتقال، موچب بروز مشکلات زیست محیطی بیشتر نشود.

دانشیار دانشگاه شهرکرد مدیریت آب را با توجه به واقعیت‌های موجود منابع، ممکن دانست و یادآور شد: استان‌های چهارمحال و بختیاری، خوزستان، یزد، کرمان و اصفهان درگیر پروژه‌های انتقال آب هستند و باید توجه داشت نمی توان منافع هر 5 استان را در این میان در نظر گرفت زیرا تقسیم آب میان چندین استان، به مانند تقسیم یک سهم آب برای دو زمین است که هر دو را با مشکل روبرو می کند.

وی خاطرنشان کرد: در آینده بحث‌های اجتماعی و فرهنگی زیادی در خصوص انتقال آب به وقوع خواهد پیوست و مشکلات زیادی را به وجود خواهد آورد.