دکتر قمشی : 12 طرح انتقال آب از سرشاخه های کارون بزرگ اجرایی شده و یا در مراحل مطالعاتی است

مهدی قمشی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در همایش پیامدهای انتقال آب کارون به فلات مرکزی ایران گفت: مشکل اساسی در جهان کمبود آب شیرین قال استحصال است. با توجه به جمعیت رو به رشد دنیا و توسعه آن از 20 سال گذشته استفاده بیش از حد در بحث توسعه ای  آب مشکل را دوچندان کرده است.

استاد نمونه کشور بیان داشت: برای تشخیص میزان بحران و حمل شاخص های موجود سرانه منابع آب 1700 مترمعکب در سال است. به لحاظ منابع سطحی و زیرزمینی با کمبود شدید روبرو خواهیم شد. بر اساس شاخص سازمان ملل میزان استفاده از منابع زیرزمینی آب بیش از 80 درصد است. این وضعیت از استفاده از منابع زیرزمینی آب بسیار وخیم است.

قمشی عامل اصلی افزایش کانون های ریزگرد را کاهش منابع آب در کشور دانست و افزود:برداشت بی رویه از منابع آبی و طرح های انتقال آب میان حوضه ای از مهمترین عوامل این پدیده هستند.

وی نابودی پوشش گیاهی، خشک شدن تالاب ها و پدیده تغییر اقلیم و خشکسالی را نیز از دیگر عوامل شکل گیری این پدیده عنوان کرد.

استاد نمونه کشور، وضعیت منابع آب کشور را رو به کاهش خواند و اظهار کرد:در سال های گذشته متوسط آب سالیانه قابل استحصال در کشور 137 میلیارد مترمکعب اعلام می شد اما اکنون این رقم به 100 میلیارد مترمکعب رسیده است، در حالی که در افق سال 1400 برای 113 میلیارد مترمکعب منابع آبی توسعه پیش بینی شده است، به عبارتی برنامه ریزی ها اشتباه بوده و سهمی برای تالاب ها و محیط زیست درنظر گرفته نشده است.

وی افزود: آب کافی برای مصارف شرب، بهداشت و صنعت در همه کشور وجود دارد و همه طرح های انتقال آب برای تامین آب کشاورزی اجرا می شود.

مهدی قمشی افزود: انتقال آب بین حوضه ای هیچ صرفه و توجیه از نظر منافع ملی ندارد و به جز ضرر چیزی عاید کشور نمی کند.

وی اظهارکرد: باید بپذیریم که در یک کشور خشک زندگی می کنیم و نمی توانیم همه اراضی خود را کشت کنیم.

عضو هیات علمی دانشکده علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز همچنین نسبت به افزایش توفان های ریزگرد در کشور هشدار داد و گفت: پدیده ریزگردها ناشی از نادیده گرفتن محیط زیست است که در آینده گریبانگیر همه کشور می شود و بهداشت و سلامت را به خطر خواهد انداخت.

وی با اشاره به برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی و سطحی در کشور اظهار کرد: نگاه ما به منابع آبی کشور بهره کشی صرف بوده، و نتیجه آن نیز بحران آب و خشک شدن تالاب ها و رودها و شکل گیری توفان های گرد و غبار است.

این استاد دانشگاه افزود: در ایران 18 میلیون هکتار زمین قابل کشت داریم در حالی که جمع کل آب تجدید شونده 137 میلیارد مترمعکب است. برای زیرکشت بردن این رقم نیاز به 14000متر معکب آب نیاز است.بنابراین با توجه به بحران آب کشور باید سیاست حذف کشت برخی گونه‌های گیاهی در تمام استان‌ها اعمال شود و به این ترتیب در مسیر توسعه پایدار حرکت کرد.

وی با بیان اینکه کشور به دستیابی به منابع آبی جدیدی نیاز دارد، عنوان کرد: کشور ایران سهم کمی از شیرین سازی آب خلیج فارس دارد و تنها یک و نیم درصد از آب خلیج فارس را شیرین می‌کند، در حالی که کشورهای حوزه خلیج فارس 98.5 درصد از این رقم را به خود اختصاص دادند و با شیرین کردن آب استفاده‌های لازم را می‌کنند.

وی ادامه داد: سالانه به دلیل طرح‌های انتقال آب در بحث سود تولید انرژی برقابی رقم زیادی را از دست می‌دهیم و وحشت ما از طرح‌هایی است که هم اکنون در حال مطالعه هستند و در مجموع این طرح‌ها هم به تولید برق و سوددهی این صنعت آسیب می‌زند و در کل اجرای هر متر مکعب انتقال آب، هزینه‌های زیادی را به کشور تحمیل می‌کند؛ دولت با پول نفت طرح‌های انتقال آبی را اجرا می‌کند که از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر نیستند و هزینه‌های بسیاری را به دنبال دارند.

قمشی با بیان اینکه  انتقال آب بین حوضه‌ای چالش‌های بسیاری برای حوضه‌های مبدا و مقصد ایجاد می‌کند، عنوان کرد: این اقدام تماما برای ما ضرر و زیان به همراه خواهد داشت و اکنون کیفیت آب کارون بسیار تغییر یافته است. میزان شوری آب افزایش بسیاری داشته که این مساله عملکرد حوزه کشاورزی را دچار افت شدید می‌کند و با طرح‌های انتقال آب جدید باید منتظر افت بیشتر کیفیت آب کارون باشیم.

ی ادامه داد: خوزستان از نظر منابع آبی خود و همچنین کیفیت آب شرب و بهداشتی در بسیاری از شهرهای خود دچار مشکل است وگرنه ما با استان اصفهان هیچ دعوایی نداریم و در استان اصفهان دیگر نیازی به انتقال آب وجود ندارد، چون 90 میلیارد مترمکعب از طرح انتقال آب زاینده رود به یزد متوقف شده و برای استان اصفهان اختصاص یافته است.

قمشی گفت: از آن طرف طرح کوهرنگ 250 میلیون مترمکعب را به اصفهان انتقال خواهد داد و طرح بهشت آباد نیز بیش از 150 میلیون مترمکعب به این استان می‌رساند، بنابراین این میزان می‌تواند دو برابر مصرف آب شرب و بهداشت استان اصفهان را تامین کند و انتقال آب به این استان اصلا قابل توجیه نیست.

وی محور توسعه را مدیریت و افزایش راندمان مصرف آب دانست و اظهار کرد:هم اکنون سد تنگ معشوره در بالادست کرخه برای توسعه مصارف کشاورزی، آغاز شده در حالی که ساخت این سد توجیه ندارد و در صورت احداث آن سد کرخه به طور کلی غیرقابل استفاده می شود، زیرا هم اکنون علاوه بر ساخت سد سیمره، افزایش استفاده از آب های زیرزمینی در حوضه کرخه نیز به شدت آورد این رودخانه را با کاهش روبه رو کرده است.

قمشی افزود:سد بختیاری در بالادست رودخانه دز و سد کارون 5 و سد خرسان در بالادست کارون نیز در دست اقدام است که باید ساخت آنها متوقف شود زیرا رودخانه توان توسعه را از دست داده است و هر گونه توسعه در بالادست مساوی است با لطمه به پایین دست.