سوريه نبايد به مكاني براي تخليه ظرفيت هاي همكاري ايران و تركيه بدل شود

روزنامه اعتماد، شماره 3740, سه شنبه نوزدهم بهمن ماه 1395 ، صفحه 10    

دو همسايه گاه نزد يك گاه دور: د و كشوري كه طولاني ترين سابقه هم مرزي و هم كيشي د ر صلح را د ارند اما د ر چند سال اخير اين رابطه د وجانبه تحت تاثير عامل سومي كه پروند ه هاي منطقه اي است قرار گرفته است. سوريه، اصلي ترين عاملي است كه ايران و تركيه را د ر منطقه د ر د و سوي ميد ان قرار د اد . با برگزاري نشست سه جانبه ايران، روسيه و تركيه د ر مسكو د ر سطح وزراي امور خارجه و پس از آن نشست سوريه د ر آستانه باز هم به ابتكار اين سه كشور و برقراري آتش بس د ر سوريه اكنون فرصت هايي براي همكاري هاي بيشتر تهران و آنكارا و به حاشيه راند ن اختلاف ها فراهم شد ه است. 

    

     

    ايران و تركيه د رچند سال اخير به خصوص پس از بحران سوريه رابطه پرفراز و فرود ي را تجربه كرد ه اند . د رحال حاضر نيز د ر مساله سوريه شاهد افزايش سطح تماس د و كشور هستيم. تا چه اند ازه اين رابطه د وجانبه امروز برپايه تفاهم ها و نه توجه به اختلاف ها پيش مي رود ؟ 

    ايران و تركيه د ر عرصه هاي مختلف نياز به يكد يگر د اشته و قابليت هاي اين د و كشور بايد به جاي رقابت د ر جهت تكميل د يگري و براي ارتقاي تاثيرگذاري مثبت بر د وكشور و منطقه به كار گرفته شود . ايران و تركيه د اراي مرزهاي صلح چهارصد ساله هستند و اين پد يد ه كم نظير د ر ميان همسايگان است. ما نبايد از اين د ستاورد و موضوع مهم فقط د ر تعارفات سياسي استفاد ه كنيم. بايد آثار مثبت اين مرزهاي صلح د ر سطوح روابط تاثيرات خود را نشان د هد . من نه زماني كه رييس نمايند گي بود م و نه امروز از روند جاري روابط رضايت ند اشته و ند ارم. 

اعتقاد د اشته و د ارم كه با وجود اختلافات ميان د وكشور كه د ر بخش هاي طبيعي است روابط د ر سطح مطلوب نبود ه و بايد تلاش شود اين روابط قابليت هاي د و كشور را د ر عرصه هاي مختلف نمايند گي كند . به طور مثال گفته مي شود ايران و تركيه پل ارتباطي د و كشور به شرق و غرب هستند . واقعا ما از اين موقعيت استراتژيك د و كشور به چه اند ازه بهره گرفته ايم. چه ميزان اين مزيت سبب تعميق روابط د و كشور شد ه و آيا اين موقعيت توانسته است كشورهاي پيراموني را از طريق اين پل ارتباطي به هم پيوند د هد . يكي از مهم ترين موضوعات روابط موضوع انرژي است. ما گاز د اريم و تركيه به گاز نياز د ارد . آيا توانستيم همكاري گازي را گسترش د هيم. اروپا نياز به گاز د ارد آيا توانستيم به نقطه تفاهم براي تامين گاز اروپا نزد يك شويم؟

     

 اگر نگوييم عقب مي رويم از پيشرفت شايان هم خبري نيست. 

    بايد اگر مشكلاتي هم وجود د ارد ، راه حل بيابيم. بايد بر مبناي منافع متقابل و سياست برد - برد گام برد اريم. ايستايي د ر سياست و خصوصا د ر روابط ايران و تركيه معنا ند ارد . فرصت ها هميشگي نيستند . نبايد فرصت ها را از د ست د اد . ايران و تركيه قرابت هاي فرهنگي زياد ي با هم د ارند . هر د و كشورهاي د ر حال توسعه و با نيروي جوان و كارآمد هستند . د ليل نزد يكي و همكاري آنقد ر فراوان است كه اختلافات به چشم نمي آيد . الزامات تاريخي، جغرافيايي ايجاب مي كند با يكد يگر د وستي عميق و همكاري نزد يك د ر عرصه ها و سطوح مختلف د اشته باشيم. بايد براي گسترش روابط تمامي ارگان ها و مقامات د و كشور تلاش كنند . اراد ه مثبت باشد ، مشكلي هم باشد قابل حل است. ما مجبور به همكاري و اعتماد به يكد يگر هستيم. بايد د ر اين مسير حركت كنيم.

     

    تاكيد بر حل مشكلات صحيح است اما تعميق رابطه د ر شرايط فعلي منطقه تا حد ود ي آمال گرايي و به د ور از واقعيت به حساب نمي آيد ؟ اختلاف نظر ايران و تركيه به خصوص د ر مسائل منطقه اي اند ك نيستند . 

    واقعيت ها را ما مي سازيم. حتي اگر نظر من د ر بخش هاي ايد ه آلي باشد براي به بار نشستن آن بايد بستر ساخته و زمينه سازي كرد . اختلاف ميان ايران و تركيه يك واقعيت است اما ميان د و برد ار هم اختلاف پيش مي آيد . نبايد آن را بزرگ نمايي كرد و به بهانه آن از نگاه سازند ه د ور شد . اجلاس آستانه شروع خوبي براي نزد يكي د يد گاه هاي د و كشور بود . بايد از گام هاي سازند ه حمايت كرد . امنيت همسايگان به يكد يگر وابسته است.

 امنيت تركيه، امنيت ايران و امنيت ايران، امنيت تركيه است. بايد ما نگاه منافع جمعي را جايگزين منافع فردي كنيم. بايد نگاه توسعه روابط، نگاه عمومي باشد . ايران و تركيه دو  واقعيت ژئوپولتيك منطقه هستند . هيچ يك قابل حذف نيستند اما قابليت تضعيف شد ن د ارند . نبايد د ر زمين د يگران بازي كرد . ما به عنوان د و كشور با د يرينه تاريخي و د ولت مد اري بايد بسيار هوشيارانه عمل كنيم. بايد به يكد يگر اعتماد كنيم. اگر آلمان و فرانسه توانستند پس از قرن ها جنگ بنيانگذار اتحاد يه اروپا شوند چرا ايران و تركيه نتوانند پس از قرن ها صلح، بنيانگذار اتحاد يه خاورميانه د ر بلند مد ت شوند . من اعتقاد د ارم كه نقاط مشترك ميان ايران و تركيه به شد ت بر نقاط افتراق غلبه د ارد . بايد تلاش شود نقاط افتراق كاهش و نقاط مشترك افزايش يابد . د ر زماني كه من سفير بود م روابط را از ٣/٥ به ٢٣ ميليارد د لار ارتقا د اد م. مي شود با تغيير روش و نگاه، فضاي منفي را مثبت كرد و از مزاياي آن سود برد .

     

    عرصه سياست، صحنه تلاش براي حل مشكلات و پيش برد ن روابط د ر جهت تامين منافع است. بخش مهمي از فضاي منفي مورد اشاره شما حاصل فضاسازي رسانه اي است. اول آنكه مقامات نبايد تحت تاثير رسانه ها باشند . د وم آنكه بايد تلاش شود رسانه ها به جاي حركت د ر راستاي سياست هاي سلبي د ر جهت سياست هاي ايجابي حركت كنند . توجه د اشته باشيد مشكلات ميان ايران و تركيه با نگاه ايجابي قابل حل است. ما نبايد انتظار د اشته باشيم اين مشكلات صفر شود . بايد تلاش كنيم از ميزان و ابعاد آن كاسته شود . مگر ميان فرانسه و آلمان اختلاف نظر نيست اما هر د و پشتيبان يكد يگر د ر سياست هاي كلان هستند . بايد تلاش شود منافع ايران و تركيه با يكد يگر همپوشاني د اشته باشد . اين كار آساني نيست، بلكه سخت است، اما شد ني است. كار سياستمد اران و د يپلمات ها هموار كرد ن راه هاي سخت است. د ر راه آسفالت كه اتومبيل راند ن د شوار نيست. بايد از ميان سنگلاخ ها هم راه يافت و هم راه را هموار كرد .

     

    بله، اين اختلاف نظرها وجود د اشته و جد ي است. به نظر شما ما بايد چه كنيم؟ آيا بايد روي اختلاف ها مانور د اد ه و بر ابعاد آن بيفزاييم يا سعي كنيم از ابعاد آن كاسته و راه حل ارايه د هيم. تمام سخن من اين است كه بايد با روش ايجابي به راه حل فكر كرد و براي نزد يكي تلاش كرد . سوريه و عراق متعلق به سوري ها و عراقي هاست. نه به تركيه و نه به ايران تعلق ند ارد . نبايد سوريه مكاني براي تخليه ظرفيت هاي د و كشور شود . نبايد سياست ها عامل تضعيف سوريه، تركيه و ايران شود . بايد تمركز د و كشور به ايجاد صلح و رفاه د ر اين د و كشور باشد . هر يك از همسايه هاي ايران و تركيه د چار د رد يا بحران باشند كم و بيش د و كشور را تحت تاثير قرار خواهد د اد . بايد سعي شود با مد نظر قرار د اد ن منافع سوري ها و عراقي ها بحران اين د و كشور د ر يك همكاري جمعي كه مبتني بر گفت وگوهاي سياسي است حل شود .

     

    صلح و جنگ د ر بخش مهمي به حاكم شد ن عقلانيت د ر نزد رهبران منطقه بستگي د ارد . ما به عنوان ايران با برجام اراد ه خود را به برقراري صلح به جهان نشان د اد ه ايم. عمل به راهبرد 

تدبير و اميد تنها سرلوحه د ولت روحاني د ر سياست د اخلي نبود ه و نيست. اين شعار و راهبرد تعامل ايران با جهان و به ويژه د ر روابط با همسايگان است. 

ما تدبيرمان مبتني بر صلح است. اميد د اريم كه با اين تد بير به گسترش روابط با همسايگان و د ر اين ميان تركيه رسيد ه و به برقراري آرامش و صلح د ر منطقه كمك كنيم. ترامپ و بسياري از قد رت هاي جهاني و منطقه اي مايل به نزد يكي ايران و تركيه نيستند . يافتن پاسخ به چرايي اين موضوع خود عامل نزد يكي خواهد بود . ترامپ را مي توان د ر سايه اراد ه رهبران منطقه و به خصوص اراد ه مثبت تهران و آنكارا براي گسترش روابط به حاشيه راند يا از تاثير احتمالي سياست هايش كاست.