با ساخت و سازهایی که همواره در نقاط مختلف کشور انجام میشود، روزانه به طور متوسط شاهد تولید، 200 هزار تن نخالههای ساختمانی در شهرها و روستاهای کشور هستیم که به دلیل نبود مدیریتی منسجم در جمعآوری آنها، به صورت غیرقانونی در حاشیه مناطق مسکونی و شهرها پخش شده و ضمن ایجاد مشکلاتی در تردد مردم باعث آلودگی زیست محیطی نیز میشود.
از طرفی، انباشته شدن نخالههای ساختمانی باعث زشت شدن حاشیه شهرها شده و این مسأله ناراحتی مردم را به دنبال دارد. مهمترین عامل در ساماندهی مدیریت نخالههای ساختمانی شناخت منابع تولید است که در این خصوص میتوان به خاکبرداری، تخریب، نوسازی، تعمیرات، حفاری و نخالههای مربوط به فعالیتهای صنعتی به عنوان منابع اصلی تولید نخالههای ساختمانی اشاره کرد.
چندی پیش نماینده عالی دولت با انتقاد از وضعیت نخاله های ساختمانی در سطح شهر های استان انتقاد کرد :"نخاله های بسیار زیادی بدون برنامه و حساب و کتاب در اهواز پخش می شود و متاسفانه شاهد شیوع بیماری سالک هستیم که عامل اصلی آن نخاله های ساختمانی است. متاسفانه این بیماری در صورت بهبود نیز آثار آن بر بدن افراد باقی می ماند و اثر روحی و روانی نیز به دنبال دارد." دامنه انتقادات استاندار خوزستان به شهرداری و نهاد های مربوطه نیز کشیده شد:" این یک زنگ خطر است و این وضعیت زیبنده اهواز نیست. از شهردار اهواز درخواست شده که ساماندهی نخاله های ساختمانی در دستور کار قرار گیرد و لازم است در این خصوص یک برنامه مدون بین بخشی مشخص و ارایه شود تا به سمت شهری سالم تر پیش برویم و این امر بسیار ضرورت دارد."
یکی از مهترین نکاتی که می توان از سخنان استاندار برداشت کرد موضوع شیوع بیماری سالک به واسطه رها سازی نخاله های ساختمانی در سطح شهر ها بوده است ،اما وضعیت بیماری سالک در کشور چگونه است؟
مناطق مختلفی از ایران درگیر بیماری سالک هستند و سالانه حدود ۱۹ هزار نفر در کشور مبتلا به سالک میشوند ، گزارش سازمان بهداشت جهانی نشان میدهد که سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیون نفر در جهان به سالک مبتلا می شوند که ۹۰ درصد این موارد در ۹ کشور دنیاست که ایران هم یکی از این ۹ کشور است. طبق آمارهای موجود در کشور ما حدود ۱۹ هزار ابتلا به سالک در سال وجود دارد.
در این خصوص سید مهدی طبایی متخصص پوست و معاون جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران اعتقاد دارد:رعایت استانداردهای لازم برای دفع زباله و فاضلاب شهری و روستایی بسیار ضروری است زیرا با این کارامکان تکثیر مخزن این انگل و تجمع پشه خاکی وجود نخواهد داشت. نکته دیگر مدیریت نخاله های ساختمانی و کودهای حیوانی و جلوگیری از تجمع آنها در مناطق مسکونی است. حتی در مناطق روستایی شکاف دیوارها و جاهایی که میتواند محل تکثیر پشه خاکی باشد باید بهسازی شوند.
در این میان اما وظیفه شهرداری ها چیست ؟
شهرداری ها به عنوان مسول خدمات شهری وظیفه اصلی را در خصوص جمع آوری زباله های ساختمانی دارند اما در این میان مشکلاتی هم وجود دارد مشکلاتی مانند :کمبود اعتبارات ،ماشین آلات ،عدم هماهنگی دسنتگاههای اجرایی با یکدیگر ،بالا بودن حجم نخاله های ساختمانی و کمبو دنیروی انسانی . مشکلاتی از این دست که اگر جدی گرفته نشود پیامد های به مراتب به دنبال خواهد داشت . این پیامد که می توتند دذر حد بحران انسانی جلوه نماید زنگ خطری برای متولیان امور شهری و سلامت شهروندان است.
البته ذکر این نکته نیز ضروری است که شهرداری ها به تنهایی نمی توانند تمام بار را به دوش بکشند و عوامل دیگر مانند فرهنگ سازی اجتماعی ،اطلاع رسانی های مستمر و همکاری انبوه سازان ساختمان ،می تواند زمینه کاهش بحران های مانند شیوع بیماری سالک را فراهم آورد.