گورخوابي فرهنگي/ نوشتاری از محمد علي آهنگران

بسياري از ما چهره مرد نگون بخت گورخوابي كه ناگهان در ميان دود و نئشگي با لنز دوربين عكاس مواجه شده را ديده ايم و افسوس خورده ايم. 

افسوس از اينكه چرا بايد كسي از فقر و بي خانماني براي در امان بودن از سوز سرما به قبري تنگ و تاريك پناه برد و وحشت و نا امني و ظلمت گورستان را به جان بخرد. فقر از عوارض زندگي بشري است. 

مفهوم فقر در میزان دسترسی افراد به منابع مورد نیاز جهت برآوردن نیازهایشان نهفته است. نیازهای انسان در پایین‌ترین سطح ممکن نیاز به خوراک، پوشاک، آب و سرپناهی برای زندگی است. اگر کسی از این منابع محروم شود فقیر مطلق نامیده می‌شود. گونه‌ دوم فقر، فقر نسبی است که مفهومی به مراتب عام‌تر دارد. این دسته توانایی برآوردن نیازهای اولیه خود را دارند اما نسبت به سایر افراد توانایی تامین سایر نیازهای خود را به دلیل محدودیت مالی ندارد

اما نوع ديگري از فقر وجود دارد كه عمق ضررهاي آن از فقر اقتصادي بيشتر است و البته در مواقعي تابعي از فقر اقتصادي است و آن فقر فرهنگي و فكري است. جامعه فقير فرهنگي جامعه اي است كه دستش از سرمايه هاي معنوي به شدت تهي است. هرچه شمار دانشوران آن جامعه کمترباشد، و هرچه سهم دانش و تعقل در جامعه کمرنگ تر گردد، آلودگي و فقر آن فرهنگ افزونتر است. 

اين فقط مستمندان و فقيران اقتصادي نيستند كه ممكن است گور خواب شوند چه بسا انسانهايي كه به لحاظ اقتصادي چندان فقير نباشند اما به لحاظ فكري و فرهنگي گورخوابند و گرفتار گور سياه و تنگ جهالتند و هنگامي كه درب مغزشان را باز مي كني معتادي نشئه از ميان انبوهي از دود و درد سر از گوري سياه و كثيف بيرون آرد و ما را نظاره كند.

 گور خواب فرهنگي كسي است كه در ماه ده دقيقه كتاب نمي خواند، موقع رانندگي مدام فحش و فرياد مي كشد، چراغ قرمز و ورود ممنوع رد مي كند. صداي ضبط صوتش را در آپارتمان بلند مي كند، موقع آشغال بردن تمام راه پله و آسانسور را خيس و كثيف مي كند، به هنگام تفريح به طبيعت آسيب مي رساند و جنگل و كوه و ساحل را غرق زباله مي كندگورخواب فرهنگي كسي است كه محصولات فرهنگي را بطور غير قانوني دانلود مي كند و براي زحمت ديگران اهميتي قائل نيست، در بحثهاي سياسي مرتب به اين و آن فحاشي مي كند و مرگ و لعن مي فرستد و بدون اطلاع در مورد همه چيز قضاوت مي كند و براي آبروي مردم برايش بي اهميت است. امام صادق(علیه السلام) مى فرمایند: «الفَقْرُ المَوْتُ الأكبر، فَقِیل: الفَقْرُ مِنَ الدّنانیرِ والدَّراهِم؟ قَالَ: لا، ولکِنْ مِنَ الدِّینِ; فقر مرگ بزرگ تر است، سؤال شد آیا منظور فقیر بودن از نظر درهم و دینار است؟فرمود: نه، بلکه فقر در دین منظور است» و مهمترين معناي دين، روش و شيوه و فرهنگ زندگي است