به علت بی توجه به میراث فرهنگی؛ بهشت گردشگران، جهنم آثار تاریخی شده است

آراس :استان خوزستان با مساحتی بالغ بر 67 هزار و 282 کیلومتر مربع در جنوب غربی ایران قرار دارد و از غرب به کشور عراق محدود می شود و دارای منابع غنی بسیار و بناهای تاریخی بازمانده از دوره های مختلفی است.

به گزارش پایگاه خبری آراس؛ طبق نظر فعالان میراث فرهنگی؛ استان خوزستان با جمعیتی بالغ بر 4 میلیون و 234 هزار نفر ،نسبت به سایر استان های کشوردر حفظ ، نگه داری و مرمت آثار تاریخی عقب است که خود ناشی از جا ماندن و بی تفاوتی و نبود دیدگاه اصولی به ابنیه های تاریخی خوزستان است.

و باوجود سفر گردشگران فراوان از اکثر نقاط کشور و حتی جهان به این استان منتهی ابنیه ای مختص به موزه هنری و هتل 5 ستاره در شهر اهواز دیده نشده است که خود مهم ترین عامل در بی توجه قرار نگرفتن اهم ابنیه های تاریخی و گردشگری استان است.

نبود موزه همچنان بزرگترین مشکل میراث فرهنگی

ابراهیم موسوی فعال میراث فرهنگی استان خوزستان در رابطه با کمرنگ شدن حساسیت ها نسبت به بناهای تاریخی موجود در استان گفت: خوزستان یکی از مهمترین استان های کشور در حوزه ی میراث فرهنگی است که دارای سه اثر مهم ثبت جهانی در چغازنبیل  شوش و شوشتر  است ، ضمن اینکه حساسیت ها نسبت به حفظ آثار نه کمتر شده است و نه بیشتر چون اصولا حساسیتی در سالهای گذشته وجود نداشته است

وی با اعلام اینکه برخی از باستان شناسان استان خوزستان را بهشت باستان شناسی کشور می دانند، خاطر نشان کرد: خوزستان به جز سه بنای تاریخی فوق بناهای متعدد بسیاری دارد. اما متاسفانه هیچ وقت حتی در دوره ی معاصر بنا بر دلایل مختلف مورد توجه و حمایت هیچ یک از مسولان قرار نگرفته و ثبت جهانی نشده اند.

موسوی یکی از اصلی ترین دلایل مورد توجه قرارنگرفتن ابنیه های تاریخی استان را وجود بی شمار منابع نفتی در استان دانست و تصریح کرد: مردم ومسوولان خوزستان را منبع غنی در تولید نفت می شناسند و نسبت به بناهای تاریخی بی توجه هستند همچنین بر این گمانند خوزستان خالی از آثار تاریخی ثبت جهانی است و متاسفانه آثارآن گونه که باید شناخته نشده اند.

وی نبود موزه در شهر اهواز را ناشی از عدم آگاهی برخی مسوولان از اهمیت موزه درجذب گردشگران دانست و عنوان کرد: در بعضی از کلانشهر ها از جمله تبریز بیش از 15 موزه وجود دارد اما در کلانشهر اهواز یک موزه هم وجود ندارد که ناشی از عدم آگاهی متولیان شهری است ضمن اینکه در خوزستان بودجه و فضای مناسب برای احداث آن وجود دارد.

وی اذعان داشت: شبکه های اجتماعی، رسانه ها و مطبوعات تنها وسیله ی ارتباطی برای اعلام دغدغه های فعالان و دوستداران میراث فرهنگی به گوش مسوولان است و می تواند کمک کند مسوولان از غفلت، عدم توجه و نا آگاهی بیدار شوند. در تمام دوره های گذشته هیچ ارگانی اولویتی برای مباحث و معضلات میراث فرهنگی و گردشگری نداشته است بویژه شهرداری ها دغدغه ای برای احیای بافت های تاریخی ندارند و آن چیزی است که در عمل دیده شده است و تنها ادعای فعالین میراث فرهنگی نیست.

این فعال میراث فرهنگی بودجه ی شهرداری اهواز برای مرمت بناهای تاریخی را غیر قابل قبول دانست و گفت: در سال 95 بودجه ای بالغ بر 200 میلیون تومان در نظر گرفته شد که این میزان با حجم سرمایه گذاری مورد نیاز برای ابنیه ها قابل قیاس نیست و اگر حفظ آثار تاریخی در اولویت شهرداری قرار نگیرد سال های آینده سرنوشت دور از انتظار برای بناهای تاریخی خوزستان رقم می خورد.

موسوی عوامل مثبتی که می تواند مانع از بین رفتن بناهای تاریخی شود را تقویت افکار عمومی اعلام کرد و افزود: اگر افکار عمومی به خوبی در این زمینه هدایت می شدند بسیاری از اماکن بر روی ریل تخریب توسط مالکین خصوصی قرار نمی گرفت. وی ادامه داد: تحریک کردن افکار عمومی و مطالعه تاثیر بسزایی در ایجاد دغدغه میان مردم و مجاب کردن مدیران ومسوولان برای در گام برداشتن در راستای حفظ ابنیه تاریخی است.

موسوی با تاکید بر ارائه ی الگوی موفق سرمایه گذاری مالکین بخش خصوصی در این راستا عنوان کرد: بخشی از بناهای تاریخی دارای مالک خصوصی است و به جز ابنیه ی خانه ی مستوفی واقع در شهرستان شوشتر که با همت سرمایه گذاران بخش خصوصی به یک رستوران و موزه تبدیل شده است مالکین خصوصی در استان به احیای بافت سنتی وتاریخی این ابنیه ورود نکرده اند؛ سرمایه گذاری مالکین بخش خصوصی در خانه ی مستوفی سایر ذی نفعان سرمایه گذار به این نتیجه رسیدند که می توانند با سرمایه گذاری درآمد خود را افزایش دهند و تاثیر مثبتی در این حوزه داشته باشند.

سید ابراهیم موسوی یادآور شد: هر یک از سازمان ها وظایفی بر عهده دارند و می توانند در حفظ این آثار تاثیر گذارباشند حتی اداره راه و شهرسازی با احداث جاده های مناسب منتهی به بناها و فضاهای تاریخی می تواند تاثیر گذار باشد؛ اداره ی میراث فرهنگی موظف به حفظ، نگه داری و مرمت آثار تاریخی است و اگر بنایی ثبت ملی نشده است آنرا به ثبت برساند.حفظ و نگه داری از آثار تاریخی بر عهده ی مردم و تمام سازمان ها است لذا اگر تنها بر عهده ی اداره ی میراث فرهنگی باشد تا صدها سال آینده به نتیجه ای نمی رسیم.

خوزستان تا به امروز در حوزه ی میراث فرهنگی موفق بوده است

به گزارش پایگاه خبری آراس؛ مرجان شوشتری معاون فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان؛ فرهنگ سازی عامه جهت حفظ آثار از طریق انجمن های مردم نهاد، مشارکت های سایرارگان های دولتی در امر حفاظت از آثار، وجود کارشناسان خبره در حوزه ی حفظ و مرمت آثار، شناسایی آثار با اولویت بندی میزان آسیب و عوامل آسیب رسان، تشکیل ستاد بحران در خصوص آثار تاریخی، تامین و تخصیص اعتبار کافی در سطح ملی و استانی با توجه به اولویت بندی آثارو واگذاری آثار تاریخی به ویژه ابنیه تاریخی پس از مرمت به بخش خصوصی از عوامل مثبت در حفظ آثار تاریخی استان است که عدم تحقق هر یک از موارد ذکر شده اثر منفی در حفظ آثار دارد.

وی با اعلام اینکه خوزستان تا به امروز در حوزه ی میراث فرهنگی موفق بوده است، افزود: سالانه اعتباری در امر مرمت، شناسایی، تعیین حریم و حفاظت از آثارتاریخی به سایر دستگاه های اجرایی ابلاغ می شود و همچنین با تشکیل ستادها ی مختلف اعم از ستاد نوروزی نسبت به معرفی جاذبه های تاریخ و راهنمایی گردشگران در سطح استان اقداماتی به انجام می رسد و این امر نیازمند تلاش بیشتربا هماهنگی وهمکاری سایر دستگاه هاست و یقینا باعث رونق صنعت گردشگری خواهد شد.

شوشتری انتظارات خود از سایر مسوولان مربوط را اعلام کرد و افزود: باتوجه به اینکه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری متولی امر حفاظت، معرفی و شناسایی آثار تاریخی، فرهنگی، طبیعی و غیره است. اما به وسعت آثار تاریخی، جاذبه های گردشگری و وجود صنایع متعدد نیازمند مشارکت سایر دستگاه های دیگر در امر معرفی حفاظت و آثار نامبرده هستیم که شهرداری ها؛ منابع طبیعی ؛ سازمان مدیریت و برنامه ریزی و جهاد کشاورزی می توانند سهم بیشتری در این امر داشته باشند.

وی عقب ماندگی خوزستان در حفظ آثار تاریخی را به علت تعداد بی شمار بناهای تاریخی و پراکندگی آن ها در سطح استان اعلام کرد و گفت: علی رغم تلاش های شبانه روزی اداره ی کل میراث فرهنگی اما تعرض به آثار تاریخی با توجه به صنعتی بودن استان بیشتر است که این مسئله با تشکیل کمیته های کارشناسی و جلسات متعدد می بایست آسیب شناسی و در رفع آن اقدام شود.

معاون فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان از ایجاد شهرداری بافت تاریخی در شهر اهواز خبر داد و اعلام کرد: با عنایت به اینکه در سطح استان بافت های تاریخی متعددی اعم از بافت تاریخی رامهرمز، شوشتر، بهبهان، اهواز، دزفول و آبادان دارای ارزش های منحصر به فرد است؛متاسفانه فقط در شهرستان دزفول شهرداری بافت تاریخی با عنوان بهسازی بافت تاریخی در حالت فعالیت است که این مسئله از طریق اداره ی کل میراث فرهنگی جهت راه اندازی سایر شهر های بافت تاریخی به صورت ویژه در حال پیگیری است.

وی وجود شهرداری بافت تاریخی در اهواز را بازویی در راستای حفظ آثار تاریخی، خانه های ارزشمند تاریخی، معابر تاریخی فرهنگی و اماکن مذهبی واقع در بافت های تاریخی شهر دانست و یاد آور شد: نمونه های مثبت در بافت تاریخی دزفول با حفاظت بافت های تاریخی با توجه به این که متولی امور شهری بر عهده ی شهرداری ها است می تواند کمک شایانی در امر نگه داری بافت های تاریخی سطح استان نماید و این امر باعث ایجاد توسعه پایدار و جذب گردشگر خواهد شد.

برنامه ای برای مرمت بافت های تار یخی وجود ندارد

قاسم منصور آل کثیر دیگر فعال میراث فرهنگی استان خوزستان در ادامه گفت: وجود بناهای تاریخی همواره از دغدغه های دوستداران میراث فرهنگی در استان بوده است؛ همچنین در حال حاضر برنامه‌ای برای مرمت بافت‌های فرسوده از سوی شهرداری کلانشهر اهواز دیده نمی‌شود و شاید مهم‌ترین عامل آن نبود منابع درآمدی است؛ و این مسئله با ورود دولت حل می شود.

به گزارش پایگاه خبری آراس؛ آل کثیر افزود: به گفته برخی از کارشناسان، خارج کردن این مناطق از فرسودگی می‌تواند بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی و فرهنگی را کاهش دهد، گویا وضعیت بیشتر در خوزستان و خصوصا اهواز به این صورت است اما در استان های دیگر شاهد باز شدن گره بافت های فرسوده یا تاریخی هستیم. برای مثال چند ماه گذشته 18 بنای تاریخی شهر مازندران به بخش خصوصی واگذار شد اما در اهواز هرگز شاهد چنین فعالیت هایی نبودیم و تنها چند بنا ازجمله خانه ماپار برای واگذاری به بخش خصوصی اعلام شده است.

وی با بیان اینکه شهر اهواز فضاهای فرهنگی بسیاری نیاز دارد، تصریح کرد: میزان نیاز به این فضاها به هر اندازه سطح سرمایه فرهنگی بالاتر برود بیشتر می شود، در اهواز دانشجو، هنرمند و فعالان اجتماعی بسیاری وجود دارد اما متاسفانه مکانی برای پیشبرد برنامه هایشان در سطح شهر موجود نیست، کشور ایران با وجود میلیون ها جوان دانشجوی تحصیل کرده،نبود فضاهای فرهنگی برای نمایش، فیلم، سخنرانی، مکان تفریحی و فکری، باورنکردنی است.

این فعال میراث فرهنگی استان خوزستان با تاکید بر لزوم فضای مناسب تعاملات اجتماعی، گفت: شهر اهواز نیاز به فضاهایی برای تعامل اجتماعی انسان ها دارد که هر روز بیشتر می شوند این فضاها باید باز و در دسترس باشند؛ فضای شبانه از نیازهای هر شهر بزرگی است، نمی توان کلانشهری را تصور کرد که بتواند جز با استفاده از ابزارهای الزام و آمرانه فضای شبانه را از میان بردارد و البته باید بهای سنگینی نیز از این لحاظ پرداخت شود که همان شکل گیری زیرزمینی این فضا ها به مثابه آسیب های اجتماعی است.

وی از کوتاهی مسوولان در عدم ارضای نیاز های مردم استان مطابق با فضای فرهنگی مناسب خبر داد و یاد آور شد: لازم است شهراهواز فضاهای نمادین، برای هویت بخشی به شهروندان داشته باشد. همه این ها هستند که شهروندی را می سازند که متاسفانه در این زمینه سازمان های مرتبط به جرات می توان گفت کوتاهی کردند و این کوتاهی نیز تبعاتی را به دنبال دارد که شاید در دراز یا کوتاه مدت با آنها مواجه خواهیم شد.

گفتنی است؛استان خوزستان علی رغم گستردگی و حضور قومیت‌های مختلف، نیازمند احیای فضاهای تاریخی به لحاظ کالبدی، ساختاری و عملکردی است. لذا آثار تاریخی نزد مردم استان دارای مقام بلند و ارجمندی بوده که متاسفانه صدای تخریبشان را کسی نمی شنود و برای قرار گرفتن آن در فهرست میراث ملی و ثبت جهانی قدمی بر نمی دارند.

خبرنگار: سارا محسنی

انتشار دهنده: عفیفه صیوانی