سه آذرآهورایی،نوشتاری از استاد جمال درویش

سه شنبه شانزدهم آذرماه روز دانشجو بود به همین مناسبت در بسیاری از دانشگاههای کشورمان توسط دانشجویان مراسماتی برگزار شد.

بنده و جمعی از دوستان نیز شب گذشته در معیت آقای دکتر منتجب نیا قائم مقام حزب اعتماد ملی در مراسم دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اهواز شرکت کردیم در برنامه دیشب تا آن هنگام که ما حضور داشتیم از همه چیز گفته شد الا واقعه  16 آذر ماه سال 1332 لذا بنده تصمیم گرفتم در حد معلومات ناچیز خودم مطالبی را برای استفاده دوستان در گروه بنویسم امیدوارم مفید باشد.

روز 28 مرداد 1332 در ایران کودتایی رخ داد و دولتی ملی و مستقل خیلی راحت و ارزان  ساقط شد .دولت قانونی دکتر محمد مصدق . در این کودتا انگلستان ، شاه و دربار او  و دولت ایالات متحد آمریکا نقش داشتند.با عمله و اکره شان  که برخی از ارتشیان بودند و اوباش و رجاله ها. در پی این کودتا خفقان باز به جامعه برگشت و بگیر و ببندها شروع شد . طرف اصلی دولت و ملت ایران د  پرونده ملی شدن نفت دولت انگلستان بود تا پیش از کودتا شرکت نفت ایران -انگلیس نام داشت  ولی بعد از خلع ید  به شرکت ملی نفت ایران تغییر نام داد .

 انگلستان سالها خود را شریک اصلی ایران در صنعت نفت کشورمان میدانست نفت از ما و در خاک ما  و سرمایه گذاری از او خطوط لوله ، وسائل حفاری ، پالایشگاه ، و پمپ های تقویتی بین راهی و...از او . و حالا ملت ایران تصمیم گرفته کنترل همه مراحل تولید و پالایش و انتقال و فروش نفت را به دست بگیرد و انگلیسیها را بیرون کند انگلستان اعتراض و شکایت را حق خود  می دانست  او حس میکرد به اموالش خسارت وارد شده و...و اما شاه  ، او چرا با مصدق مخالف بود و در کودتا شرکت کرد ؟  زیرا مصدق به آنکه به نظام شاهنشاهی وفادار بود ولی معتقد بود شاه باید سلطنت کند نه حکومت !حسین مکی گزارش داده است که شاه می گفت این پیر مرد (مصدق)من را خفه کرده است میگوید تو در حکومت دخالت نکن ! مگر میشود؟ من که ملکه نیستم من پادشاهم. او (مصدق) در ماموریتهای خارج از کشور برای مخارج من حدود تعیین میکند  میگوید حق نداری بیشتر از این مقدار هزینه کنی !چرا؟ مگر من پادشاه این کشور نیستم ؟ این جملات نشان میدهد که مصدق در پی اجرای قانون بود و شاه حاضر نبود در مقابل قانون تمکین کند.

  دکتر مصدق به موازات پرونده بسیار سخت  ملی کردن صنعت نفت  سعی داشت اصول فراموش شده قانون اساسی مشروطه از جمله اصولی که به حقوق ملت مربوط می شد را اجرا کند  اجرای دمکراسی یعنی تعیین حدود برای آزادی آحاد ملت و این موضوع خوشایند صاحبان قدرت از جمله شاه نبود اصولا  مردم کشورهای جهان سوم قدرت را برای این میخواهند که دایره آزادی خود را وسیع کنند !  کسی نتواند مانع آنها در انجام منویاتشان شود به همین دلیل  شاه مصدق را نمی خواست .و اما انگیزه آمریکا برای شرکت در این کودتا  !هرچه فکر کردم نتوانستم جز ذات نظام سرمایه داری که فقط به دنبال سود بیشتر است  دلیل دیگری برای شرکت  آمریکا در این کودتای ننگین پیدا کنم ، تا آن زمان تصویری که از آمریکا در اذهان ملت های جهان از جمله ملت ما وجود داشت این بود که  آنهاملتی آزاد هستند و دولتی طرفدار آزادی و حامی کشورهای کوچک استقلال طلب دارند.

شاید به همین دلیل بود که دکتر مصدق در مهر ماه 1330 به آمریکا رفت تا ضمن شرکت در شورای امنیت با هری ترومن رئیس جمهور و دین آچسن وزیر امور خارجه و دیگر مقامات آمریکایی ملاقات کند تا حمایت آنها را از دولت ایران در پرونده نفت جلب نماید ولی آمریکا علی رغم تصور مصدق و همفکران او  در  نهایت جانب دولت انگلستان را گرفت (کبوتر با کبوتر باز با باز    کند همجنس با همجنس پرواز ) علاوه بر وسوسه سهیم شدن در نفت ایران دومین دلیل آمریکا ترس از نفوذ شوروی در ایران بود چون حزب توده که سرسپرده شوروی بود در ایران به شدت فعالیت میکرد،  حزب توده مکارانه نامی از ایدئولوژی مارکسیستی در اساسنامه خود نبرده بود تنها خود را حامی طبقه کارگر معرفی میکرد همین باعث شده بود که بسیاری از مردم فریب خورده و به عضویت این حزب درآیند و این غرب سرمایه داری از جمله آمریکا را نگران کرده بود.

به هر حال آمریکا در نخستین گام دوستی با ملت ایران آزمون بسیار بدی داد و بدون اینکه در نهضت ملی شدن صنعت نفت ضرری متوجه منافع او شده باشد در سقوط مصدق با انگلستان و دربار همکاری کرد مصدق گرچه یک رجل سیاسی مستقلی بود ولی ضد غرب و سرمایه داری نبود و در صورت بقاء دولتش میتوانست با آمریکا و غرب روابط حسنه ای برقرار کند که به سود دو طرف باشد اما آمریکا با این خطای تاریخی سود دراز مدت را فدای منافع کوتاه مدت کرد و بذر نفرت را در دل ملت ایران کاشت ، خشم و نفرت ملت ما نسبت به آمریکا از آن زمان شروع شد این نفرت حتی از نفرت ما نسبت به انگلیس هم بیشتر بود زیرا  آمریکا برای خیانت به ایرانیان هیچ دلیل  محکمه پسندی نداشت !از آن زمان تا سال 1357 هر تازیانه ای که به پشت و پهلوی یک ایرانی توسط عوامل رژیم پهلوی وارد می شد آمریکا را در آن سهیم میدانستند .

 پس از کودتا گرد ماتم بر فضای ایران پاشیده شد . دانشگاه ، بازار  و محافل سیاسی  آتش زیر خاکستر بودند .همه خشمگین و مغبون و پشیمان از کوتاهی ها و فرصت سوزی بزرگی که پیش آمده بود در آن فضای ملتهب یکباره شایع شد که ریچارد نیکسون معاون رئیس جمهور آمریکا در جریان سفر دوره ای خود به چند کشور آسیایی بنا دارد که در آذر ماه (19آذر)به ایران بیاید . این اقدام در حکم نمک پاشیدن بر زخم عمیقی بود که بر قلب ایرانیان نشسته بود ، پوزخندی بود به دل ریش یک ملت .

 خبر در اواخر آبان یا اوایل آذر شایع شد و علی رغم فضای خفقان دانشگاه نتوانست آرام بنشیند و تماشاگر باشد اعتراضات دانشجویی به صورت انتشار شبنامه و دعوت به تحصن در فضای دانشگاه طنین انداز شد عوامل رژیم پی بردند که ممکن است دانشجویان قصد داشته باشند همزمان با ورود نیکسون  اقداماتی از قبیل تظاهرات اعتراض آمیز انجام دهند لذا تصمیم گرفتند پیش از ورود نیکسون به معترضین زهر چشمی نشان دهند بر این اساس ظهر روز 16 آذر ماه 1332نیروهای امنیتی و گارد وارد دانشکده فنی دانشگاه تهران شدند و دانشجویان متحصن را به گلوله بستند در آن اقدام دانشجویان زیادی از جمله شهید مصطفی چمران زخمی شدند و سه دانشجو به نامهای احمد قند چی ، مصطفی بزرگ نیا و مهدی شریعت رضوی به شهادت رسیدند  16 آذر از آن زمان نماد استقامت دانشگاه در قبال استعمار و استبداد و روز دانشجو نامگذاری شد .

 پیش از انقلاب برگزاری مراسمی به این نام به شدت ممنوع بود ولی بعد از انقلاب اسلامی دانشجویان همه ساله آیین روز دانشجو را در دانشگاه برگزار میکنند هرچند این روز هنوز در صدا و سیما و محافل حکومتی آنطور که شایسته است جدی گرفته نمی شود.